तपाईंले छातामोथे (ChhataMothe) झार अवश्य देख्नुभएको होला, तर यसको फाइदा बारेमा धेरैले थाहा नहुन सक्छ। यो एक प्रकारको झार हो जुन धानको खेतीमा उम्रिन्छ। छातामोथेलाई औषधिको रूपमा प्रयोग गर्न सकिन्छ र यसले पाचन समस्या, भोक बढाउने, र अन्य धेरै रोगहरूमा फाइदा गर्छ।
छातामोथे के हो? (What is ChhataMothe in Nepali?)
छातामोथेको स्वाद तीतो र टर्रो हुन्छ। यसको प्रकृति चिसो मानिन्छ र यो सजिलै पच्ने गर्छ। यसले कफ, पित्त, र रगतको अशुद्धता हटाउन मद्दत गर्छ। छातामोथेको बिरुवा प्रायः ताल, नदीको किनारा जस्ता ओसिलो जमिनमा हुने गर्छ। यसमा जुलाई महिनामा फूल फुल्छ र डिसेम्बरमा फल लाग्छ। छातामोथे तीन प्रकारको हुन्छ:
- साइपेरस रोटन्डस (Cyperus rotundus) – सामान्य मोथे
- साइपेरस अल्टरनिफोलियस (Cyperus alternifolius) – छातामोथे
- साइपेरस एस्कुलेन्टस (Cyperus esculentus) – राजकसेरु
छातामोथेको बिरुवा सानो, कोमल, र सुगन्धित हुन्छ। यसको काण्ड जमीनबाट सीधो उठेको, तीनकुने र शाखा नभएको हुन्छ। यसको जरामा सेतो गानो हुन्छ, जुन पाकेपछि खैरो र रेशेदार बन्छ। यसका पात लामा, पातला र घाँसजस्ता हुन्छन्।
विभिन्न भाषामा छातामोथेको नाम
- अंग्रेजी: Umbrella Sedge, Cypriol, Umbrella Palm
- संस्कृत: नागरमुस्तक
- हिन्दी: नागरमोथा
- नेपाली: छातामोथे
- बंगाली: नागरमोथा
- अरबी: साडेकुफी (Sodekufi)
छातामोथेका औषधीय फाइदा
- पाचन समस्या (अपच) माटो गर्छ – छातामोथेले पेटको ग्यास, अपच, अजीर्ण लगायत समस्याहरू हटाउन मद्दत गर्छ।
- भोक बढाउँछ – यसले पाचन शक्ति बढाएर भोक लाग्न मद्दत गर्छ।
- ज्वरो घटाउँछ – यसको सेवनले गर्मीजन्य र पित्तजन्य ज्वरोमा आराम दिन्छ।
- पिसाब सम्बन्धी रोगमा फाइदा – छातामोथेले मूत्र संक्रमण र अन्य पिसाब समस्यामा लाभदायक हुन्छ।
- इन्फ्ल्यामेसन घटाउँछ – यसको लेप लगाउनाले इन्फ्ल्यामेसन, घाउ र चोटको दर्दमा आराम दिन्छ।
- स्तनपान गराउने आमालाई फाइदा – यसले दुध बढाउन मद्दत गर्छ।
प्रयोग विधि
- छातामोथेको गानोलाई पानीमा उमालेर काढा बनाएर पिउन सकिन्छ।
- यसको पाउडर महसँग मिसाएर सेवन गर्न सकिन्छ।
- चोट, इन्फ्ल्यामेसनमा यसको लेप लगाउन फाइदा हुन्छ।
छातामोथे प्राकृतिक रूपमा धेरै रोगहरूको उपचार गर्न सक्षम छ, तर यसलाई उचित मात्रामा नै प्रयोग गर्नुपर्छ। यदि कुनै गम्भीर स्वास्थ्य समस्या छ भने, पहिले आयुर्वेदिक वैद्यसँग परामर्श लिनुहोस्।