बयर फलको बारेमा धेरै मानिसहरूलाई थाहा नहुन सक्छ। तर आयुर्वेदमा बयरका गुणहरूको आधारमा यसलाई धेरै प्रकारका रोगहरूको उपचारको लागि औषधिको रूपमा प्रयोग गरिन्छ।
बयरको स्वास्थ्य लाभ
आयुर्वेदमा बयरको पात, फल र बीजलाई टाउको दुखाइ, नाथ्री फुट्ने समस्या, मुखको घाउ, झाडापखाला, बान्ता, पायल्स जस्ता धेरै रोगहरूको उपचारको लागि प्रयोग गरिन्छ। बयरका के-के गुणहरू छन् र यसका फाइदाहरू के के हुन् यसको बारेमा अझ विस्तृत जानकारी प्राप्त गझुस ।
बयर के हो? (What is Bayer Fruit in Nepali?)
चरकको हृद्य, हिक्कानिग्रहण, उदर्द प्रशमन, विरेचनोपग, श्रमहर, स्वेदोपग गणहरूमा तथा फलासव, कषाय एवं अम्लस्कन्धमा र सुश्रुतको आरग्वधादि एवं वातसंशमनमा बयरको उल्लेख पाइन्छ। आयुर्वेदीय-निघण्टुहरूमा बयरका धेरै प्रजातिहरूको वर्णन पाइन्छ। भावप्रकाश-निघण्टुमा सौवीर, कोल तथा कर्कन्धु नामक तीन प्रजातिहरूको एवं राजनिघण्टुमा सौवीर, कोल, कर्कन्धु तथा घोण्टा नामक बयरका चार प्रजातिहरूको वर्णन पाइन्छ।
यो लगभग ५-१० मिटर अग्लो, शाखा-प्रशाखायुक्त, फैलिएको, काँडादार तथा पतझड सानो रूख हो। यसको काण्डको बोक्रा खस्रो, गाढा खैरो-कालो वा खैरो रंगको , प्रबल तथा भित्री भाग रातो रंगको र नयाँ शाखाहरू घना झुस भएको हुन्छ। यसका पातहरू सरल, एकान्तर, विभिन्न आकारका, २.५-६.८ सेन्टिमिटर लामा र १.५-५ सेन्टिमिटर चौडा, दुवै तिर गोलाकार, माथिल्लो पात गाढा हरियो रंगको र अरोमश तथा आधा पात घना सेतो वा खैरो रंगको मुलायम-घना झुस भएको हुन्छ। यसका फूलहरू हरियो-पहेंलो रंगका र गुच्छामा हुन्छन्। यसका फलहरू १.२-२.५ सेन्टिमिटर व्यास वा डाइमिटरका, गोल वा अण्डाकार, मांसल, कच्चा अवस्थामा हरियो र पाकेको अवस्थामा पहेंलो र सुन्तला देखि रातो-खैरो रंगका तथा पूर्ण रूपमा पाकेपछि रातो रंगका हुन्छन्। फलहरूको भित्र गोल, कडा तथा खस्रो गेडा हुन्छ। यसको फूल फुल्ने र फल फल्ने समय सेप्टेम्बर देखि फेब्रुअरी सम्म हुन्छ।
बयरको प्रकृति मीठो, कषाय, अम्ल, तातो, वात-पित्त कम गर्ने हुन्छ। यो शक्ति बढाउने, वीर्य वा स्पर्म काउन्ट बढाउने हुन्छ। यो सास सम्बन्धी समस्या, खोकी, प्यास, जलन, बान्ता, नेत्ररोग, ज्वरो, इन्फ्ल्यामेस, रक्तदोष, कब्जियत तथा आध्मान वा अपच नाशक हुन्छ।
बयरको फलको गुदी मीठो, वात हटाउने, स्तम्भक, शीतल, दीपन, बलकारक, वृष्य तथा शुक्रल हुन्छ। यो खोकी, सास लिनमा समस्या, प्यास, दाह तथा बान्तालाई कम गर्ने हुन्छ। यसका पातहरू ज्वरो, जलन तथा विस्फोट नाशक हुन्छन्।
बयरको बीज नेत्ररोग नाशक तथा हिक्का शामक हुन्छ।
बयरको फूल कुष्ठ र कफपित्त कम गर्ने हुन्छ। पाकेको बयर पित्तवातशामक, मीठो, शक्तिवर्द्धक, कफकारक, झाडापखाला रोक्ने, बान्तामा फाइदादायक, रक्त सम्बन्धी रोगमा फाइदादायक हुन्छ। सुकेको बयर कफवातशामक हुन्छ।
अन्य भाषाहरूमा बयर वा बयरको नाम (Name of Bayer fruit in Different Languages)
बयरको वानस्पतिक नाम Ziziphus mauritiana Lam. (जिजिफस मौरिशियाना) Syn-Ziziphus jujuba Lam हो। बयर Rhamnaceae (रैम्नेसी) परिवारको हो। बयरलाई अंग्रेजीमा Jujube (जुजुब) भनिन्छ तर भारतका अन्य प्रान्तहरूमा भिन्न-भिन्न नामहरूले चिनिन्छ, जस्तै-
संस्कृत-फेनिल, कुवल, घोण्टा, सौवीर, बदरी, कोली, कोल, पिच्छिला, अजप्रिया, उभयकण्टका, सुरस, फलशैशिर, वृतफल, गोपघोंटा, हस्तिकोली, गोपघोटी, बादिर, गूढ़फल, दृढ़बीज, कण्टकी, वक्रकण्टक, सुबीज, सुफल, स्वच्छ, स्वादुफल, स्वादुफला, कोलिक, उभयकण्टक, गुड़फल;
हिन्दी-बेर, बैर, बहर;
उर्दू-बेर (Beir);
नेपाली-बयर (Bayar);
बंगाली-कुल (Kul), कोल बेर (Kol beir);
अंग्रेजी-इण्डियन जुजूब (Indian jujube), इण्डियन चेरी प्लम (Indian cherry plum);
अरबी-फल ए कम्बाक (Fal-e-kambak);
फारसी-जिजफूम (Aizfum)।
बयरको फाईदाहरु
यो फल स्वास्थ्यका लागि धेरै फाइदाजनक छ। बयरमा विटामिन, मिनरल, एन्टीऑक्सिडेन्ट जस्ता पोषक तत्वहरू पाइन्छन्। यसले शरीरलाई धेरै रोगबाट जोगाउन मद्दत गर्छ। यहाँ बयरका केही प्रमुख फाइदाहरू बारेमा जानकारी दिइएको छ:
१. टाउको दुखाइमा फाइदा
यदि तनाव वा धेरै कामको कारणले टाउको दुख्ने समस्या भएमा, बयरको जरा र बयरको बोक्रा पिसेर टाउकोमा लेप लगाउनाले टाउको दुखाइबाट राहत मिल्छ।
२. आँखा दुखाइमा फाइदा
कम्प्युटर वा धेरै काम गरेपछि आँखा दुख्ने समस्या हुन सक्छ। बयरको बोक्रा पिसेर आँखाको वरिपरि लगाउनाले आँखा दुखाइ कम हुन्छ।
३. नाकबाट रगत बग्ने समस्यामा फाइदा
गर्मी वा जाडोको कारणले नाकबाट रगत बग्ने समस्या हुन सक्छ। बयरको पात पिसेर कानको तल लेप लगाउनाले नाकबाट रगत बग्ने समस्या कम हुन्छ।
४. मुखका छालाहरूमा फाइदा
बयरको पातको काढामा नुन मिसाएर गरारा गर्नाले मुखका घाउहरू, गिजाबाट रगत बग्ने समस्या र घाँटी दुखाइ कम हुन्छ।
५. खोकीमा फाइदा
बयरको पातलाई घ्यूमा फ्राई गरेर पिस्ने, र सिधे नुन मिसाएर चाट्नाले खोकी र स्वर बसेको समस्याबाट राहत मिल्छ।
६. स्तनपान गर्ने महिलाहरूको दुध बढाउनमा फाइदा
सुत्केरी पछि दुध कम भएमा, बयरको जरा चपाएर चुस्नाले एक हप्तामै दुध बढ्न थाल्छ।
७. उल्टीको समस्यामा फाइदा
बयर र जामुनको चूर्ण महसँग मिसाएर चाट्नाले कफको कारणले हुने उल्टी रोकिन्छ।
८. झाडापखालामा फाइदा
बयरको जराको बोक्राको चूर्ण महसँग मिसाएर खानाले झाडापखालाको समस्याबाट राहत मिल्छ।
९. रगतमासीमा फाइदा
बयरको पातको चूर्ण दहीसँग मिसाएर खानाले रगतमासीको समस्याबाट राहत मिल्छ।
१०. पिशाब सम्बन्धी समस्यामा फाइदा
बयरको पात पिसेर नाइटोको तल लगाउनाले पिशाब गर्दा हुने जलन र दुखाइबाट राहत मिल्छ।
११. ल्यूकोरियामा फाइदा
बयरको जराको चूर्ण गुडसँग मिसाएर खानाले महिलाहरूमा हुने सेतो पानी आउने समस्याबाट राहत मिल्छ।
१२. स्पर्म काउन्ट बढाउनमा फाइदा
बयरको गेडा गुडसँग मिसाएर खानाले स्पर्म काउन्ट बढ्छ र शरीर बलियो हुन्छ।
१३. जोर्नी दुख्ने समस्यामा फाइदा
बयरको बोक्राको काढा बनाएर खानाले जोर्नी दुख्ने समस्याबाट राहत मिल्छ।
१४. स्मल पक्सको समस्यामा फाइदा
बयरको फलको चूर्ण गुडसँग मिसाएर खानाले स्मल पक्सको समस्याबाट राहत मिल्छ।
१५. चिलाउने रोग मा फाइदा
बयरको जराको काढा बनाएर चामल पकाएर खानाले चिलाउने रोग को समस्याबाट राहत मिल्छ।
१६. रिंगवर्ममा फाइदा
बयरको रसलाई बाख्राको दुधमा मिसाएर लेप लगाउनाले रिंगवर्मको समस्याबाट राहत मिल्छ।
१७. पित्त सम्बन्धी समस्यामा फाइदा
बयरको गेडाको चूर्ण खानाले पित्त सम्बन्धी समस्याबाट राहत मिल्छ।
१८. घाउमा फाइदा
बयरको जराको चूर्ण घाउमा छर्नाले घाउ चाँडै निको हुन्छ।
१९. ज्वरोमा फाइदा
बयरको पात र रिठाको फिज शरीरमा लगाउनाले ज्वरोको तापक्रम कम हुन्छ।
२०. मोटोपन कम गर्नमा फाइदा
बयरको पातको काढा काँजीसँग मिसाएर पिउनाले मोटोपन कम हुन्छ।
२१. विटामिन सी को स्रोत
बयरमा प्रचुर मात्रामा विटामिन सी पाइन्छ, जसले शरीरमा विटामिन सी को कमी पूरा गर्छ।
२२. मुटुको स्वास्थ्यका लागि फाइदा
बयरले कोलेस्ट्रॉल नियन्त्रण गर्छ र मुटुलाई स्वस्थ राख्न मद्दत गर्छ।
२३. पेट स्वस्थ राख्नमा फाइदा
बयरले पेट सम्बन्धी समस्याहरू जस्तै डायरियाबाट राहत दिन्छ।
२४. घाउ चाँडै निको गर्नमा फाइदा
बयरको जराको काढाले घाउ धुनाले घाउ चाँडै निको हुन्छ।
२५. अनिद्रामा फाइदा
बयरको बीजले निद्रा ल्याउन मद्दत गर्छ।
२६. जलन कम गर्नमा फाइदा
बयरको पात, नीमको पात र रिठाको फिज लगाउनाले जलन कम हुन्छ।
२७. बिच्छीले टोकेमा फाइदा
बयरको बोक्रा पिसेर बिच्छीले टोकेको ठाउँमा लगाउनाले दुखाइ र सुन्निने समस्याबाट राहत मिल्छ।
बयरको उपयोगी भाग:
बयरको पात, फल र बीज औषधिको रूपमा प्रयोग गरिन्छ।
बयर कहाँ पाइन्छ?
बयर भारत, नेपाल, श्रीलंका, चीन, अफगानिस्तान, अफ्रिका, अस्ट्रेलिया, पाकिस्तान र मलाया जस्ता देशहरूमा पाइन्छ। नेपालमा यो तराई र पहाडी क्षेत्रमा पाइन्छ।
दतिवन Washerman’s Plant (Achyranthes aspera अपामार्ग): Benefits, Uses, and Medicinal Properties
Kooth (Saussurea Lappa) – कूठ Benefits, Uses, and Medicinal Properties of Costus Root
काने झार Commeline Benghalensis (Kane Jhaar) – Medicinal Uses, Benefits, and Overview
गिँदरी Premna Serratifolia L. (Gindari): Benefits, Medicinal Uses, and Importance
पाञ्चान Ougeinia oojeinensis (Paanchan): तिनिश Medicinal Uses, Benefits, and Ecological Importance
बोके टिमुर Zanthoxylum Armatum (Boke Timur) Benefits, Uses, and Medicinal Properties
ठूलो नीम Thulo Neem: महारूख Medicinal Benefits, Uses, and Natural Remedies
सिउँडी Siudi (Euphorbia Neriifolia) Uses, Benefits, Side Effects, and Medicinal Properties
काठेकार, फर्कफल, काठआँवली, Averrhoe acida :
Kaaulo, काउलो, कोह, नाकेम, नेपाली अर्जुन, Kaulo Arjuna, Machilus dutbiei
Kaalo Punarnawaa, कालो पुनर्नवा, Black Patagon
Seti Kareli, सेती करेली, तितेकरेली राम्री, तिताकरेल, Bitter Gourd
Thulo Pahelo Kapaas, ठूलो पहेँलो कपास बिरुवा, Cotton Yellow, Gossypiun birsutam
Kapas, कपास, सूत्रपुष्प, Cotton, Gossypiun herbaceum
Thulo Karkalo, ठूलो कर्कलो, मानकन्द, माने Gaint Taro, Alocaria species
Alocaria speciesThulo Karkaloठूलो कर्कलोमानकन्दमाने Gaint Taro
Katahar, कटहर, Artocarpus beterophyllus
Bans Bata Baneko Kaagaj, बाँसबाट बनेको कागज, Paper From Bamboo
Nepali Speaking Practice through Books in Hindi and English
Master Hindi Speaking Through Indian Schools: Practical Phrases with Nepali and English Translations
Master Hindi Speaking with Indian Railways: Practical Phrases with Nepali and English Translations
Learn Nepali with Mobile Phone Conversations including Hindi and English Translations
Master Hindi Speaking: Practice Through Movie information with Nepali and English Translations
Famous poem Of Upendra Subba उपेन्द्र सुब्बाका केही कबिताहरु
Some Top poem of Pandit Udayananda Aryal पं. उदयानन्द अर्ज्यालका केही कबिताहरु
Some Top Poem Of Ishwar Ballav, ईश्वरवल्लभका केही चर्चित कबिताहरु
Some Best Poem of Indira Prasai इन्दिरा प्रसाईका केही कबिताहरु
Some Best Poem Of Aahuti आहुतिका केही कबिताहरु
Some Beautiful Poem Of Momila मोमिलाका केही उत्कृष्ट कबिताहरु
Top Ten Poems Of R M Dangol आर. एम. डङ्गोल का केही कबिताहरु
Some Beautiful Poem Of Ashesh Malla अशेष मल्लका केही कबिताहरु
Some Best Poem Of Ambar Gurung अम्बर गुरुङका केही कबिताहरु
Top Ten Poems Of Amar Giri अमर गिरीका १० कबिताहरु
Some Best Poem Of Kedarman vyathit केदारमान व्यथितका केही कबिताहरु
Chhapakkai Phula PHulyo Nepali Song By Singers Kiran Gajmer, Melina Rai
Kunai Batoa Timi Yeklai -BY singers Itu Jojiju, Ram Bhakta Jojiju
Maaya Raichha Ra By singer Kali Prasad Baskota, Sadeekshya Kattel
Manoj Raj Songs Lyrics “Kaliyug Ma Nasha” “Aaja Bholi” “Yasto Euta Katha Raichha”
Nepali Lyrics Of Unko Priti Pahile Ho Ki By Singer : Prabin Bedwal, Rachana Rimal
Nira Singer : Kali Prasad Baskota
Rabin Sharma Top songs lyrics and chords collection
Sanjeev Singh All Hits songs lyrics and chords collection
Top three Song Lyrics Of Sukmit Gurung “Pal Pal Timrai” “O Mero Priyatam” “Chiso Batas Le”
