लज्जावति नामले नै यसको विशेषता बुझिन्छ। यसलाई छुनासाथ यो सजिलै ओइलाएको जस्तो हुन्छ, मानौं लजाएजस्तो गर्छ। यसरी कुनै पनि वस्तुको स्पर्शले यसको पातहरू खुम्चियर बन्द हुन्छ । यो बुहारी झारको बिरुवा आयुर्वेदमा धेरै औषधीय गुणले भरिपूर्ण मानिन्छ। यसको विभिन्न स्वास्थ्य लाभहरू छन्, जसको बारेमा हामी विस्तारसँग जानौं।
लज्जावति (बुहारी झार) के हो?
लज्जावतिको विशेषता यो हो कि यसलाई हातले छुदा बन्द हुन्छ र र पछी फेरि पूर्व अवस्थामा फर्किन्छ। यस प्रजातिका बिरुवाहरू विभिन्न रूपमा पाइन्छन्। यसका साना साना गुलाबी फूलहरू हुन्छन्। यसको जरा अमिलो र कडा स्वादको हुन्छ। आयुर्वेदिक ग्रन्थहरूमा यसलाई संधानीय, पुरीषसंग्रहणीय महाकषाय तथा प्रियङ्ग्वादि गणमा राखिएको छ।
लज्जावति प्रकृतिमा चिसो तासीरको र तितो स्वादको हुन्छ। यसले कफ, पित्त, रक्तस्राव (नाकबाट रगत बग्ने), झाडापखाला, पित्तजन्य समस्या, सुन्निने समस्या, जलन, अल्सर, कुष्ठ र योनि सम्बन्धी रोगहरूमा फाइदा गर्छ।
लज्जावतिका औषधीय प्रयोगहरू
- पातहरू: ग्रन्थि सुन्निने, फिस्टुला, घाँटी दुख्ने, घाउ, अल्सर, पायल्स, र रगत बग्ने अवस्थामा उपयोगी।
- पञ्चाङ्ग (जरा, डाँठ, पात, फूल, फल): मूत्राशयको पथरी, सुन्निने समस्या, आमवात (जोर्नी दुख्ने), मांसपेशी दुखाइमा लाभदायक।
- जरा: श्वासप्रश्वास समस्या, झाडापखाला, मूत्राशयको पथरी, पिशाब सम्बन्धी रोग, विषको प्रभाव कम गर्ने, कब्जियत नाशक, एन्टिसेप्टिक, रक्तशोधक, कामोद्दीपक, घाउ ठीक गर्ने, मधुमेह नियन्त्रण गर्न सहयोगी।
अन्य भाषामा लज्जावतिको नाम
- वानस्पतिक नाम: Mimosa pudica Linn.
- अंग्रेजी: Sensitive plant, Touch-me-not, Shame plant
- संस्कृत: लज्जालु, नमस्कारी
- हिन्दी: छुई-मुई, लजारु
- बङ्गाली: लज्जाबती
- नेपाली: लज्जावति, बुहारी झार
लज्जावतिले प्राकृतिक रूपमा धेरै रोगहरूको उपचार गर्न सहयोग पुर्याउँछ। यसको सही प्रयोगले स्वास्थ्य लाभ लिन सकिन्छ।
लज्जावती बिरुवाका फाइदाहरू (बुहारी झार बिरुवाका प्रयोग र फाइदाहरू)
लज्जावती झारको बिरुवा (बुहारी झार बिरुवा) प्राचीन आयुर्वेदमा औषधिको रूपमा प्रयोग गरिन्छ। यसले धेरै रोगहरूको उपचार गर्न मद्दत गर्छ। आउनुहोस्, यसले कुन-कुन रोगहरूमा फाइदा गर्छ भन्ने कुरा जानौं।