शमीको (Shami Tree), वैज्ञानिक नाम Prosopis cineraria, एक पवित्र र औषधीय गुणले भरिपूर्ण रूख हो। यो बोट नेपाल, भारत, पाकिस्तान, र मध्य पूर्वका क्षेत्रहरूमा पाइन्छ। शमीलाई हिन्दू धर्ममा पनि ठूलो महत्व दिइएको छ, विशेष गरी दशैंको समयमा यसको पूजा गरिन्छ। यसको पात, बोक्रा, फल, र जरा विभिन्न रोगहरूको उपचारमा प्रयोग गरिन्छ। आयुर्वेदिक चिकित्सामा शमीलाई एक बहुउपयोगी बोटको रूपमा मानिन्छ। यसले आँखाका रोग, झाडापखाला, रगत मासी, पायल्स, एनीमिया, मूत्र सम्बन्धी समस्या, डायबिटीज, र अन्य धेरै स्वास्थ्य समस्याहरूमा राम्रो असर गर्छ। यसको प्रयोग नेपाली परम्परागत चिकित्सामा पनि गरिन्छ, जसले यसको महत्व र प्राकृतिक उपचारको भूमिकालाई उजागर गर्छ।
शमीको बारेमा धेरैले धेरै कुरा थाहा पायका छैनन । विजयदशमीको दिन शमीको रूखलाई पूजा गरिन्छ। हवनका सामग्रीमा शमीको काठ प्रयोग गरिन्छ। धेरैलाई यति मात्रै थाहा हुन्छ। तर शमी एक औषधी पनि हो, जसलाई रोग निवारणका लागि प्रयोग गरिन्छ। यसले कफ-पित्त विकार, खोकी, पायल्स, झाडापखाला जस्ता समस्यामा फाइदा गर्छ। यसले रक्तपित्त, पेटको गडबडी, सास सम्बन्धी रोगहरूमा पनि लाभ दिन्छ। आउनुहोस, शमीका सबै औषधीय गुणहरूको बारेमा जानौं।
शमी के हो? (What is Shami in Nepali?)
शमीको रूख ९-१८ मिटर अग्लो, मध्यम आकारको र सधैं हरियाली रहने रूख हो । यसको रूखमा काँडाहरू हुन्छन्। यसका हागाहरू पातलो, झुकेको र खैरो रंगका हुन्छन्। यसको बोक्रा खैरो रंगको, फुटेको र खस्रो हुन्छ।
विभिन्न भाषाहरूमा शमीको नाम (Name of Shami in Different Languages)
शमीको वानस्पतिक नाम Prosopis cineraria (Linn.) Druce (प्रोसोपिस सिनेरेरिया) हो, र यो Mimosaceae (मिमोसेसी) परिवारमा पर्छ। यसलाई यी नामहरूले पनि चिनिन्छ:
- नेपाली: शमी
- हिन्दी: छोंकर, शमी, खेजरी, छिकुर
- संस्कृत: शमी, सत्तुफला, शिवा, तुङ्गा, केशहत्री, शिवफला, मङ्गल्या, लक्ष्मी
- अंग्रेजी: Khejri plant (खेजरी प्लान्ट)
- उर्दू: कंडी (Kandi), जंडी (Jandi)
- बंगाली: शामी (Shami), शोमी (Somi)
- पंजाबी: जंड (Jand), जंडी (Jandi)
- अरबी: गापैं (Ghaf)
शमीको फाइदाहरु
आँखाका रोगमा शमीको प्रयोगबाट फाइदा (Benefits of Shami Tree in Eye Disease Treatment in Nepali)
तामाको भाँडामा शंखलाई दुध सङ्ग घोट्नुहोस । यसलाई घिउ मिसाएको जौ र शमीका पातको धूप दिई आँखामा लगाउनुहोस्। यसले आँखाको दुखाइ ठीक गर्छ।
फलामको भाँडामा डुम्रीको काँचो फल गाईको दुधसँग घोट्नुहोस । यसलाई घिउ मिसाएको शमीका पातको धूप दिई आँखामा लगाउनुहोस्। यसले आँखाको जलन, दुखाइ, रातोपन, पानी बग्ने जस्ता समस्याहरू ठीक गर्छ।
कण्टकारी, दालचीनी, मुलेठी र ताम्र भस्मलाई बाख्राको दुधसँग पिस्नुहोस्। यसलाई घिउ मिसाएको शमी र आँवलाका पातको धूप दिई आँखामा लगाउनुहोस्। यसले आँखाको दुखाइ र सुन्निने समस्या ठीक गर्छ।
कौडीलाई गाईको दुधसँग घिसी तामाको भाँडामा राख्नुहोस्। यसलाई घिउ मिसाएको शमीका पातको धूप दिई प्रयोग गर्दा आँखाका रोगमा फाइदा हुन्छ।
झाडापखालामा शमीको सेवनबाट फाइदा (Shami Plant Benefits to Stop Diarrhea in Nepali)
बराबर मात्रामा अरलू, तिन्दुक, अनार, कुटज र शमीको बोक्राको चूर्ण (१-४ ग्राम) लिनुहोस्। यसलाई काँजी, मन्तातो पानी वा महसँग सेवन गर्नुहोस्। यसले पेटका रोग जस्तै झाडापखाला रोक्न मद्दत गर्छ।
बराबर मात्रामा शमीका कोमल पात र मरिचबाट बनेको पेस्ट सेवन गर्नुहोस्। यसले झाडापखालामा फाइदा गर्छ।
रगत मासीमा शमीको सेवनबाट फाइदा (Benefits of Shami Plant to Stop Dysentery in Nepali)
पिप्पली, सोंठ, शमी, बेलका पातबाट बनेको खिचडी र तेल मिसाएको पुआ सेवन गर्नुहोस्। यसले रगत मासीमा फाइदा गर्छ।
शमीको बोक्रा वा पातको काढा सेवन गर्नुहोस्। यसले रगत मासीमा लाभदायक हुन्छ।
पायल्समा शमीको प्रयोगबाट फाइदा (Shami Tree Benefits in Piles Treatment in Nepali)
पायल्सका मस्साहरूमा अभ्यंग गरेपछि अर्कमूल र शमीका पातको धूप दिनुहोस्। यसले फाइदा गर्छ।
एनीमिया रोगमा शमीको उपयोग (Shami Leaves Benefits in Fighting with Anemia in Nepali)
शमीका नयाँ कोमल पातको पेस्ट (१-२ ग्राम) मा बराबर मात्रामा मिश्री मिसाउनुहोस्। यसको सेवनले एनीमिया रोगमा फाइदा गर्छ।
पिशाब सम्बन्धी रोगमा शमीको प्रयोग (Benefits of Shami Leaves for Urinary Disease in Nepali)
शमीका पातलाई पिसी न्यानो गरेर नाभिको मुनि लगाउनुहोस्। यसले पिशाब रोकिने र दुखाइ हुने समस्यामा फाइदा गर्छ।
१५-२० मिली शमी पातको रसमा जीरा चूर्ण र मिश्री मिसाउनुहोस्। यसले पिशाब सम्बन्धी रोग ठीक गर्छ।
डायबिटीजमा शमीको उपयोग (Shami Leaves Uses in Controlling Diabetes in Nepali)
२-४ ग्राम शमीका कोमल पातमा ५०० मिग्रा जीरा मिसाएर पिस्नुहोस्। यसलाई २०० मिली गाईको दुधमा मिसाएर छान्नुहोस्। यसमा १ ग्राम गुडहलको जरा चूर्ण र ४ ग्राम मिश्री मिसाउनुहोस्। यसले डायबिटीजमा फाइदा गर्छ।
गर्भस्रावमा शमीको प्रयोग (Shami Tree is Beneficial for Pregnancy in Nepali)
शमीको फूलको चूर्ण (१-३ ग्राम) मा बराबर मात्रामा चिनी मिसाएर सेवन गर्नुहोस्। यसले गर्भको पोषण गर्छ।
गलाको रोगमा शमीको प्रयोग (Uses of Shami Plant for Throat Problem in Nepali)
शमी, मुलाको बीउ, सहिजनको बीउ, जौ र सरसोंलाई काँजीसँग पिसी पेस्ट बनाउनुहोस्। यसको लेपले ग्रन्थि र गलाको रोगमा फाइदा गर्छ।
रोम विकारमा शमीको उपयोग (Uses of Shami Tree in Pore Disorder in Nepali)
केरा र सोनापाठाको भस्ममा हरताल, नून र शमीका बीउ मिसाउनुहोस्। यसलाई चिसो पानीले पिसी लेप गर्नुहोस्। यसले रोम छिद्रका विकारमा फाइदा गर्छ।
विसर्प रोगमा शमीको प्रयोग (Shami Leaves Benefits in Erysipelas Disease in Nepali)
शमीका पातलाई पिसी दही मिसाएर लेप गर्नुहोस्। यसले जलन भएको विसर्प रोगमा फाइदा गर्छ।
बच्चाहरूलाई रोगबाट बचाउन शमीको प्रयोग (Shami is Beneficial for Children in Nepali)
पूतिकरञ्ज, क्षीरीवृक्ष, बर्बरी, कटुतुम्बी, इन्द्रायण, अरलु, शमी, बेल र कपित्थका पात र बोक्राबाट पकाएको पानीले बच्चालाई नुहाउनुहोस्। यसले ग्रह रोगबाट बचाउँछ।
बिच्छूको डंकमा शमीको प्रयोग (Shami Helps in Scorpion Bite in Nepali)
शमीको काण्डको बोक्रा पिसी बिच्छूले डंक मारेको ठाउँमा लगाउनुहोस्। यसले फाइदा गर्छ।
सर्पदंशमा शमीको प्रयोग (Shami is Beneficial for Snake Bite in Nepali)
शमीको बोक्रामा बराबर मात्रामा नीम र बरगदको बोक्रा मिसाएर पिस्नुहोस्। यसले सर्पदंशको दुष्प्रभावबाट राहत दिन्छ।
शमीका उपयोगी भागहरू (Beneficial Part of Shami)
- काण्डको बोक्रा
- फली
- पात
शमी कहाँ पाइन्छ वा उम्रिन्छ? (Where is Shami Found or Grown?)
शमी (शमी बोट) नेपाल लगायत भारतका विभिन्न राज्यहरू जस्तै पंजाब, गुजरात, राजस्थान, दिल्ली, उत्तर-प्रदेश र बिहारमा पाइन्छ।
शमीको प्रयोग कसरी गर्ने? (How to Use Shami in Nepali?)
- रस – १५-२० मिली
- चूर्ण – १-३ ग्राम
चिकित्सकको सल्लाह अनुसार यसको प्रयोग गर्नुहोस्।
शमीको दुष्प्रभाव (Side Effect of Shami in Nepali)
शमीको क्षारलाई हरतालसँग मिसाएर लगाउँदा कपाल झर्न सक्छ। यसैले यसलाई केशहंत्री पनि भनिन्छ।
निष्कर्ष (Conclusion)
शमीको बोट प्रकृतिद्वारा दिइएको एक अनमोल उपहार हो। यसको विभिन्न भागहरूले धेरै स्वास्थ्य समस्याहरूको समाधान गर्ने क्षमता राख्छ। आँखाका रोगबाट लिएर पाचन सम्बन्धी समस्या, मूत्र रोग, र गर्भावस्थाको समस्याहरूमा समेत यसले राम्रो असर गर्छ। यसको प्रयोग नेपाली परम्परागत चिकित्सामा गरिएको छ, जसले यसको प्राकृतिक गुणहरूको महत्वलाई प्रमाणित गर्छ। आधुनिक जीवनशैलीमा प्राकृतिक उपचारको महत्व बढ्दै गएको छ, र शमी जस्ता औषधीय बोटहरूले यसमा ठूलो योगदान दिन सक्छन्। तथापि, कुनै पनि औषधीय प्रयोग गर्नु अघि चिकित्सकको सल्लाह लिनु जरूरी छ। शमीको उपयोगले स्वास्थ्यलाई प्राकृतिक रूपमा सुधार गर्ने एक सहज र प्रभावकारी तरिका हो।
दतिवन Washerman’s Plant (Achyranthes aspera अपामार्ग): Benefits, Uses, and Medicinal Properties
Kooth (Saussurea Lappa) – कूठ Benefits, Uses, and Medicinal Properties of Costus Root
काने झार Commeline Benghalensis (Kane Jhaar) – Medicinal Uses, Benefits, and Overview
गिँदरी Premna Serratifolia L. (Gindari): Benefits, Medicinal Uses, and Importance
पाञ्चान Ougeinia oojeinensis (Paanchan): तिनिश Medicinal Uses, Benefits, and Ecological Importance
बोके टिमुर Zanthoxylum Armatum (Boke Timur) Benefits, Uses, and Medicinal Properties
ठूलो नीम Thulo Neem: महारूख Medicinal Benefits, Uses, and Natural Remedies
सिउँडी Siudi (Euphorbia Neriifolia) Uses, Benefits, Side Effects, and Medicinal Properties
काठेकार, फर्कफल, काठआँवली, Averrhoe acida :
Kaaulo, काउलो, कोह, नाकेम, नेपाली अर्जुन, Kaulo Arjuna, Machilus dutbiei
Kaalo Punarnawaa, कालो पुनर्नवा, Black Patagon
Seti Kareli, सेती करेली, तितेकरेली राम्री, तिताकरेल, Bitter Gourd
Thulo Pahelo Kapaas, ठूलो पहेँलो कपास बिरुवा, Cotton Yellow, Gossypiun birsutam
Kapas, कपास, सूत्रपुष्प, Cotton, Gossypiun herbaceum
Thulo Karkalo, ठूलो कर्कलो, मानकन्द, माने Gaint Taro, Alocaria species
Alocaria speciesThulo Karkaloठूलो कर्कलोमानकन्दमाने Gaint Taro
Katahar, कटहर, Artocarpus beterophyllus
Bans Bata Baneko Kaagaj, बाँसबाट बनेको कागज, Paper From Bamboo
Nepali Speaking Practice through Books in Hindi and English
Master Hindi Speaking Through Indian Schools: Practical Phrases with Nepali and English Translations
Master Hindi Speaking with Indian Railways: Practical Phrases with Nepali and English Translations
Learn Nepali with Mobile Phone Conversations including Hindi and English Translations
Master Hindi Speaking: Practice Through Movie information with Nepali and English Translations
Famous poem Of Upendra Subba उपेन्द्र सुब्बाका केही कबिताहरु
Some Top poem of Pandit Udayananda Aryal पं. उदयानन्द अर्ज्यालका केही कबिताहरु
Some Top Poem Of Ishwar Ballav, ईश्वरवल्लभका केही चर्चित कबिताहरु
Some Best Poem of Indira Prasai इन्दिरा प्रसाईका केही कबिताहरु
Some Best Poem Of Aahuti आहुतिका केही कबिताहरु
Some Beautiful Poem Of Momila मोमिलाका केही उत्कृष्ट कबिताहरु
Top Ten Poems Of R M Dangol आर. एम. डङ्गोल का केही कबिताहरु
Some Beautiful Poem Of Ashesh Malla अशेष मल्लका केही कबिताहरु
Some Best Poem Of Ambar Gurung अम्बर गुरुङका केही कबिताहरु
Top Ten Poems Of Amar Giri अमर गिरीका १० कबिताहरु
Some Best Poem Of Kedarman vyathit केदारमान व्यथितका केही कबिताहरु
Chhapakkai Phula PHulyo Nepali Song By Singers Kiran Gajmer, Melina Rai
Kunai Batoa Timi Yeklai -BY singers Itu Jojiju, Ram Bhakta Jojiju
Maaya Raichha Ra By singer Kali Prasad Baskota, Sadeekshya Kattel
Manoj Raj Songs Lyrics “Kaliyug Ma Nasha” “Aaja Bholi” “Yasto Euta Katha Raichha”
Nepali Lyrics Of Unko Priti Pahile Ho Ki By Singer : Prabin Bedwal, Rachana Rimal
Nira Singer : Kali Prasad Baskota
Rabin Sharma Top songs lyrics and chords collection
Sanjeev Singh All Hits songs lyrics and chords collection
Top three Song Lyrics Of Sukmit Gurung “Pal Pal Timrai” “O Mero Priyatam” “Chiso Batas Le”
