तपाईंले करञ्ज (Karanja) को बिरुवा धेरैजसो नदी वा खोल्साको किनारमा देख्नुभएको होला। यो देख्नमा साधारण रूख जस्तो लाग्छ, तर वास्तवमा यसका धेरै औषधीय गुणहरू छन्। करञ्जलाई आयुर्वेदमा धेरै रोगहरूको उपचारका लागि प्रयोग गरिन्छ। यसले टाउकोको कपाल झरेर पुरै तालुखुईले हुने समस्या, आँखा, दाँतका समस्याहरू, अपच, चिलाउने घाउ, कुष्ठरोग, मलाशयको समस्या (पायल्स), रगत बग्ने समस्या, पिशाब सम्बन्धी रोग, जोर्नी दुख्ने समस्या लगायतका धेरै रोगहरूमा फाइदा गर्छ।
करञ्ज के हो? (What is Karanja in Nepali?)
करञ्ज विभिन्न प्रजातिको हुन्छ, तर मुख्यतया ३ प्रजातिहरू औषधीका रूपमा प्रयोग गरिन्छ:
- वृक्ष करञ्ज (Pongamia pinnata)
- बोक्सी काँडा करञ्ज (Caesalpinia bonduc)
- लता करञ्ज (Caesalpinia crista)
यसको बिउबाट प्राप्त तेल (करञ्ज तेल) छालाका रोगहरूमा विशेष फाइदा गर्छ। यहाँ करञ्जबाट हुने सबै फाइदाहरू सजिलो भाषामा उल्लेख गरिएको छ।
अन्य भाषाहरूमा करञ्जको नाम (Name of Karanja in Different Languages)
- नेपाली: करञ्ज रूख, कारेङ्गी
- हिन्दी: करञ्ज, करञ्जवा, पापर
- अंग्रेजी: Indian Beech, Pongam Oil Tree
- संस्कृत: करञ्ज, नक्तमाल, घृतपूर्ण
- उर्दू: करञ्जवह (Karanjvah)
- बंगाली: डहर करञ्जा (Dahar Karanja)
करञ्जका औषधीय प्रयोगहरू (Medicinal Uses of Karanja)
- छालाका रोगमा: करञ्जको तेलले खटिरा, एक्जिमा, दाद लगायतका छालाका समस्याहरूमा फाईदा गर्दछ।
- पेट सम्बन्धी समस्या: यसको पातको काढाले अपच, पेट दुख्ने, झाडापखाला जस्ता समस्याहरू निको पार्छ।
- जोर्नी दुख्ने : करञ्जको तेलले मालिस गर्नाले जोर्नीको दुखाइमा फाइदा गर्छ।
- घाउ र इन्फ्ल्यामेसन (सूजन): यसको पात र बोक्राको लेप घाउमा लगाउनाले घाउ छिटो भर्छ।
- रगत बग्ने समस्या (रगत बग्ने पायल्स): करञ्जको बिउको चूर्णले पायल्समा फाईदा गर्दछ।
करञ्ज प्राकृतिक रूपमा धेरै रोगहरूको उपचार गर्न सहयोगी छ, तर यसको प्रयोग सीमित मात्रामा गर्नुपर्छ। कुनै पनि गम्भीर स्वास्थ्य समस्यामा बैध्य वा डाक्टरको सल्लाह लिनुहोस्।
करञ्ज (Karanja) को फाइदा र प्रयोग
करञ्जको रुखलाई आयुर्वेदमा धेरै रोगहरूको उपचारका लागि प्रयोग गरिन्छ। यसको बोक्रा, पात, बिउ, जरा, फूल आदि सबै भागहरू औषधीय गुणले भरिपूर्ण छन्।
१. कपाल झरेर पुरै तालुखुईले हुने समस्या (इन्द्रलुप्त) मा करञ्जको प्रयोग
- करञ्जको तेलले टाउकोमा मालिश गर्नाले कपाल झरेर पुरै तालुखुईले हुने समस्यामा फाइदा हुन्छ।
- आयुर्वेदिक चिकित्सकको सल्लाह अनुसार प्रयोग गर्न उत्तम हुन्छ।
२. आँखाका रोगमा करञ्जको फाइदा
- करञ्जको बिउलाई दुधमा पकाएर चिसो बनाएर छान्ने। यसलाई गाजलको रूपमा आँखामा लगाउनाले आँखाका विभिन्न रोगहरूमा आराम मिल्छ।
- करञ्ज बिउको धूलोमा पलाशको फूलको रस मिसाएर बत्ती बनाउने। यसलाई गाजल जस्तै लगाउनाले पुराना आँखाका रोग (नेत्रशुक्र) निको हुन्छ।
३. दाँत दुखाईमा करञ्जको उपयोग
- करञ्जको पंचांग (जरा, बोक्रा, पात, फूल, फल) जलाएर भस्म बनाउने। यसमा नुन मिसाएर दाँतमा मल्नाले दाँत दुखाइ (दन्तशूल) कम हुन्छ।
४. खोकी (कुकुर खोकी) मा करञ्जको प्रयोग
- १-३ ग्राम करञ्ज बिउको धूलोमा मह मिसाएर चाट्नाले खोकीमा फाइदा हुन्छ।
५. वमन (वान्ता) रोक्न करञ्जको प्रयोग
- करञ्जको पातबाट काढा बनाएर पिउनाले वान्ता रोकिन्छ।
६. भोक बढाउन करञ्जको उपयोग
- करञ्जको काढाले कुला गर्ने र यसको काण्ड (डाँठ)ले दात माझ्ने गर्दा भोक बढ्छ।
७ फियो को आकार बढ्ने समस्यामा करञ्जको फाइदा
- २०-३० मिली अम्लकाञ्जीमा ६५ मिग्रा करञ्ज क्षार, विड नुन र ५०० मिग्रा पिप्ली धूलो मिसाएर सेवन गर्नाले फियो को आकार बढ्ने समस्या लाभ हुन्छ।
८. पेटको रोगमा करञ्जको प्रयोग
- करञ्जको फलको गुदी (१-२ ग्राम) भुटेर सिधे नुन मिसाएर खानाले पेट दुखाइमा आराम मिल्छ।
- करञ्जको बिउको बोक्रा निकालेर थूहरको पातको रसले भावना दिएर तेल निकाल्ने। यो तेलले पेटको पिलो निको हुन्छ।
९. झाडापखाला रोक्न करञ्जको उपयोग
- ५ मिली करञ्ज पातको रसमा २ मिली चित्रक पातको रस, ५०० मिग्रा मरिच धूलो र नुन मिसाएर सेवन गर्नाले झाडापखाला रोकिन्छ।
१०. पायल्स मा करञ्जको फाइदा
- २ ग्राम करञ्ज पात घिउमा भुटेर जौको सातु मिसाएर खानाले पायल्समा फाइदा हुन्छ।
- १ ग्राम करञ्ज जरा गौमूत्रमा पिनेर मोही सँग ३ दिनसम्म पिउनाले वा बिउ धूलोमा चिनी मिसाएर खानाले पनि पायल्स निको हुन्छ।
- करञ्जको कोमल पात पिनेर पायल्सको मस्सामा लगाउनाले रगत बग्ने पायल्समा फाइदा हुन्छ।
११. फिस्टुलामा करञ्जको प्रयोग
- करञ्ज जरा पिनेर रस निकाली घाउमा लगाउनाले फिस्टुला निको हुन्छ।
१२. पिशाब सम्बन्धी रोगमा करञ्जको फाइदा
- करञ्जको फूलबाट बनाइएको काढा (१०-१५ मिली) दिनमा २-३ पटक सेवन गर्नाले बारम्बार पिशाब लाग्ने समस्या (मूत्रातिसार) कम हुन्छ।
- यसले पिशाब संक्रमण (यूटीआई) र पिशाब गर्दा जलन हुने समस्यामा पनि फाईदा गर्दछ।
१३. सिफिलिस मा करञ्जको उपयोग
- करञ्जको बिउबाट निकालिएको तेलमा १-२ थोपा कागतीको रस मिसाएर घाउमा लगाउनाले सिफिलिसको घाउ निको हुन्छ।
- यसले चर्म रोग, पिलो र जीवाणु संक्रमणमा पनि लाभदायक छ।
१४. जोर्नी दुख्ने समस्या मा करञ्जको प्रयोग
- करञ्ज बिउको तेलले जोर्नीहरूमा नियमित मालिश गर्नाले जोर्नी दुख्ने समस्या , सुन्निने र इन्फ्ल्यामेसन कम हुन्छ।
- १-२ ग्राम करञ्ज बिउको धूलो गरम पानीसँग सेवन गर्नाले पनि जोर्नीको दुखाइ कम हुन्छ ।
१५. पक्षघात मा करञ्जको फाइदा
- करञ्जको फल र तोरी गौमूत्रले पिनेर मनतातो लेप प्रभावित अंगमा लगाउनाले पक्षघातको असर कम हुन्छ।
- खयर, बेल, अग्निमन्थ र करञ्जको जराको काढा बनाएर सेवन गर्नाले पनि पक्षघातमा फाइदा हुन्छ।
१६. कुष्ठ रोग (लेप्रोसी) मा करञ्जको उपयोग
- करञ्जको बिउ र बर्रोको तेल नाकबाट लिनाले कुष्ठ रोगका कीटाणु नष्ट हुन्छन्।
- सेतो करवीरको जरा, कुटज फल, करञ्ज फल, दारुहल्दीको बोक्रा र चमेलीको पात पिनेर लेप गर्नाले कुष्ठ रोगको घाउ निको हुन्छ।
१७. छालाका रोग (सोरायसिस, चिलाउने रोग) मा करञ्जको प्रयोग
- करञ्जको तेलमा एरंड तेल मिसाएर प्रभावित ठाउँमा लगाउनाले सोरायसिस र चिलाउने रोग कम हुन्छ।
- करञ्जको पातको रस, निम र निर्गुण्डीको रससँग मिसाएर लगाउनाले छालाको रोग निको हुन्छ।
१८. पिलो, घाउ र मस्सा मा करञ्जको फाइदा
- करञ्ज बिउ, तिल र तोरी पिनेर पिलोमा लगाउनाले पिलो पाकेर निको हुन्छ।
- करञ्जको जराको रस घाउमा लगाउनाले घाउ चाँडै भरिन्छ।
- करञ्ज, नीम र चमेलीको रसले साइनसको घाउ धुनाले संक्रमण कम हुन्छ।
१९. नाक-कानबाट रगत बग्ने (रक्तपित्त) मा करञ्जको उपयोग
- १-३ ग्राम करञ्ज बिउको धूलोमा मह, घिउ र मिश्री मिसाएर सेवन गर्नाले नाक वा कानबाट रगत बग्ने समस्या रोकिन्छ।
- करञ्ज धूलो दहीको पानीसँग मिसाएर ३ दिनसम्म पिउनाले पनि रक्तपित्तमा फाइदा हुन्छ।
२०. ज्वरोमा करञ्जको प्रयोग
- करञ्जको बिउ पिनेर पानीमा घोलेर थोपाथोपा गर्नाले कफज ज्वरो कम हुन्छ।
- यसले टाउको दुखाइ र शरीर तात्ने अवस्थामा पनि फाईदा गर्दछ।
२१. बिच्छिको डंकमा करञ्जको उपयोग
- करञ्ज, अर्जुन, श्लेष्मान्तक, कटभी, कुटज र शिरीषको फूल दहीको पानीमा पिनेर डंक लागेको ठाउँमा लगाउनाले दर्द, जलन र इन्फ्ल्यामेसन कम हुन्छ।
करञ्जको उपयोगी भागहरू
- बिउ, पात, जरा, फूल, फल, बोक्रा (पंचांग)
कसरी प्रयोग गर्ने?
- तेल: छालाका रोगमा सिधै लगाउन सकिन्छ।
- काढा: पात वा बोक्रा उमालेर पिउने।
- चूर्ण: बिउलाई पिनेर चूर्ण बनाएर सेवन गर्न सकिन्छ।
करञ्ज कहाँ पाइन्छ?
- करञ्जको बोट नेपाल, भारत, बंगलादेश लगायत दक्षिण एसियामा १२०० मिटर सम्मको उचाइमा पाइन्छ।
- यो नदी किनार, सडक छेउ र जंगलमा स्वतः उम्रन्छ।
दतिवन Washerman’s Plant (Achyranthes aspera अपामार्ग): Benefits, Uses, and Medicinal Properties
Kooth (Saussurea Lappa) – कूठ Benefits, Uses, and Medicinal Properties of Costus Root
काने झार Commeline Benghalensis (Kane Jhaar) – Medicinal Uses, Benefits, and Overview
गिँदरी Premna Serratifolia L. (Gindari): Benefits, Medicinal Uses, and Importance
पाञ्चान Ougeinia oojeinensis (Paanchan): तिनिश Medicinal Uses, Benefits, and Ecological Importance
बोके टिमुर Zanthoxylum Armatum (Boke Timur) Benefits, Uses, and Medicinal Properties
ठूलो नीम Thulo Neem: महारूख Medicinal Benefits, Uses, and Natural Remedies
सिउँडी Siudi (Euphorbia Neriifolia) Uses, Benefits, Side Effects, and Medicinal Properties
काठेकार, फर्कफल, काठआँवली, Averrhoe acida :
Kaaulo, काउलो, कोह, नाकेम, नेपाली अर्जुन, Kaulo Arjuna, Machilus dutbiei
Kaalo Punarnawaa, कालो पुनर्नवा, Black Patagon
Seti Kareli, सेती करेली, तितेकरेली राम्री, तिताकरेल, Bitter Gourd
Thulo Pahelo Kapaas, ठूलो पहेँलो कपास बिरुवा, Cotton Yellow, Gossypiun birsutam
Kapas, कपास, सूत्रपुष्प, Cotton, Gossypiun herbaceum
Thulo Karkalo, ठूलो कर्कलो, मानकन्द, माने Gaint Taro, Alocaria species
Alocaria speciesThulo Karkaloठूलो कर्कलोमानकन्दमाने Gaint Taro
Katahar, कटहर, Artocarpus beterophyllus
Bans Bata Baneko Kaagaj, बाँसबाट बनेको कागज, Paper From Bamboo
Nepali Speaking Practice through Books in Hindi and English
Master Hindi Speaking Through Indian Schools: Practical Phrases with Nepali and English Translations
Master Hindi Speaking with Indian Railways: Practical Phrases with Nepali and English Translations
Learn Nepali with Mobile Phone Conversations including Hindi and English Translations
Master Hindi Speaking: Practice Through Movie information with Nepali and English Translations
Famous poem Of Upendra Subba उपेन्द्र सुब्बाका केही कबिताहरु
Some Top poem of Pandit Udayananda Aryal पं. उदयानन्द अर्ज्यालका केही कबिताहरु
Some Top Poem Of Ishwar Ballav, ईश्वरवल्लभका केही चर्चित कबिताहरु
Some Best Poem of Indira Prasai इन्दिरा प्रसाईका केही कबिताहरु
Some Best Poem Of Aahuti आहुतिका केही कबिताहरु
Some Beautiful Poem Of Momila मोमिलाका केही उत्कृष्ट कबिताहरु
Top Ten Poems Of R M Dangol आर. एम. डङ्गोल का केही कबिताहरु
Some Beautiful Poem Of Ashesh Malla अशेष मल्लका केही कबिताहरु
Some Best Poem Of Ambar Gurung अम्बर गुरुङका केही कबिताहरु
Top Ten Poems Of Amar Giri अमर गिरीका १० कबिताहरु
Some Best Poem Of Kedarman vyathit केदारमान व्यथितका केही कबिताहरु
Chhapakkai Phula PHulyo Nepali Song By Singers Kiran Gajmer, Melina Rai
Kunai Batoa Timi Yeklai -BY singers Itu Jojiju, Ram Bhakta Jojiju
Maaya Raichha Ra By singer Kali Prasad Baskota, Sadeekshya Kattel
Manoj Raj Songs Lyrics “Kaliyug Ma Nasha” “Aaja Bholi” “Yasto Euta Katha Raichha”
Nepali Lyrics Of Unko Priti Pahile Ho Ki By Singer : Prabin Bedwal, Rachana Rimal
Nira Singer : Kali Prasad Baskota
Rabin Sharma Top songs lyrics and chords collection
Sanjeev Singh All Hits songs lyrics and chords collection
Top three Song Lyrics Of Sukmit Gurung “Pal Pal Timrai” “O Mero Priyatam” “Chiso Batas Le”
