कालो कुरो, जसलाई अङ्ग्रेजीमा ब्ल्याक ज्याक (Black Jack) वा बिडेन्स पाइलोसा (Bidens pilosa Linn.) भनिन्छ, एक सामान्य तर औषधीय गुणहरूले भरिपूर्ण झारपात हो। यो विशेष गरी उष्णकटिबंधीय क्षेत्रहरूमा पाइन्छ र यसको विभिन्न भागहरू परम्परागत चिकित्सामा प्रयोग गरिन्छ।
कालो कुरो के हो?
कालो कुरो (Bidens pilosa) एस्टरेसी (Asteraceae) कुलको एक शाकीय बिरुवा हो। यो प्रायः सडकको छेउछाउ, खाली जग्गा र खेती नगरिएको जमिनमा पाइन्छ। यो बिरुवा लगभग ६० देखि ९० सेन्टिमिटरसम्म अग्लो हुन्छ र यसमा पहेँलो रङ्गका फूलहरू फुल्छन्। यसका बीउहरूमा काँडा जस्ता संरचनाहरू हुन्छन् जसले गर्दा यो कपडा वा जनावरको भुत्लामा सजिलै टाँसिन्छ, त्यसैले यसलाई अङ्ग्रेजीमा ‘बेगर टिक’ (Beggar tick) पनि भनिन्छ।
कालो कुरो का प्रकार
कालो कुरोको कुनै विशेष प्रकारहरू उल्लेख गरिएका छैनन्, तर बिडेन्स परिवारमा यसका विभिन्न उप-प्रजातिहरू र नजिकका सम्बन्धित बिरुवाहरू विश्वभरि पाइन्छन्।
कालो कुरो को बाह्य रूप
कालो कुरो एक सिधा, शाकीय बिरुवा हो। यसका पातहरू गाढा हरियो र प्रायः तीन वा पाँच खण्डमा विभाजित हुन्छन्। पातहरूको छेउमा हल्का दाँतेदार किनारा हुन्छ। यसको काण्ड हल्का हरियो र पातलो हुन्छ। फूलहरू साना, पहेँलो र बिचमा सानो गोलाकार भाग हुन्छ जहाँ बीउहरू विकसित हुन्छन्। बीउहरू कालो र सुई जस्तै तीखा हुन्छन् जसले गर्दा यो सजिलै फैलिन्छ।
विभिन्न भाषाहरूमा कालो कुरोको नाम
- नेपाली: कालो कुरो
- अङ्ग्रेजी: ब्ल्याक ज्याक (Black Jack), बेगर टिक (Beggar Tick), स्पेनिस निडल (Spanish Needle)
- हिन्दी: कुरी
- गुजराती: फूटियम, समारा कोदकी
- उडिया: मघा लटेंगा
कालो कुरोका फाइदाहरू
कालो कुरोमा विभिन्न औषधीय गुणहरू पाइन्छन् जसले यसलाई परम्परागत चिकित्सामा महत्वपूर्ण बनाएको छ। यसका मुख्य फाइदाहरू निम्न लिखित छन्:
- सूक्ष्मजीवनाशक: यसमा ब्याक्टेरिया, फङ्गस र भाइरस विरुद्ध लड्ने गुणहरू हुन्छन्।
- इन्फ्ल्यामेस कम गर्ने: यसले शरीरमा हुने सुन्निने समस्यालाई कम गर्न मद्दत गर्दछ।
- कलेजोको सुरक्षा: कलेजोलाई क्षतिबाट बचाउन र यसको कार्यक्षमता सुधार गर्न मद्दत गर्दछ।
- घाउ निको पार्ने: यसले घाउलाई छिटो निको पार्न मद्दत गर्दछ।
- रगत जम्नबाट रोक्ने: यसमा रगतलाई पातलो पार्ने गुण हुन्छ जसले गर्दा रगत जम्ने समस्याबाट बचाउँछ।
- रक्त क्यान्सररोधी: केही अध्ययनहरूले यसमा क्यान्सर कोषहरूको वृद्धि रोक्ने गुण हुन सक्ने देखाएका छन्।
- मलेरियारोधी: मलेरियाको उपचारमा यसको प्रयोग गरिएको पाइन्छ।
- एन्टिअक्सिडेन्ट: यसले शरीरमा फ्री रेडिकलको असरलाई कम गर्न मद्दत गर्दछ।
- टाउको दुखेको कम गर्ने: यसले टाउको दुखाइ कम गर्न मद्दत गर्दछ।
- अपच र झाडापखालामा उपयोगी: पेट सम्बन्धी समस्याहरूमा यसको प्रयोग फाइदाजनक मानिन्छ।
- श्वास र खोकीमा राहत: यसले श्वासप्रश्वास सम्बन्धी समस्याहरूमा राहत प्रदान गर्दछ।
- पिशाब सम्बन्धी रोगमा लाभ: यसले मूत्रल गुणका कारण पिशाब सम्बन्धी रोगहरूमा पनि फाइदा गर्छ।
- जोर्नी दुख्ने समस्यामा उपयोगी: जोर्नी दुख्ने समस्यामा यसको लेप लगाउँदा फाइदा हुन्छ।