कुकुरदाईनो एक महत्वपूर्ण औषधीय वनस्पति हो, जुन आयुर्वेदमा विशेष रूपमा प्रयोग गरिन्छ। यसको प्रयोग विभिन्न प्रकारका रोगहरूको रोकथाम र उपचारमा गरिन्छ। यो जडीबुटी मुख्य रूपमा शरीरका विषाक्त पदार्थ हटाउन, जोर्नी दुख्ने समस्याको उपचार गर्न, छाला सम्बन्धी समस्याहरू समाधान गर्न, पाचन सुधार गर्न, यौन स्वास्थ्य सन्तुलित राख्न तथा शारीरिक शक्ति बढाउन सहयोगी मानिन्छ।
कुकुरदाईनो के हो?
कुकुरदाईनो एक लहराजन्य औषधीय वनस्पति हो। यसको स्वाद तीतो र तिख्खर हुन्छ, र यसको प्रकृति गर्म हुन्छ। यसको सेवनले वात, पित्त र कफ सन्तुलनमा राख्न मद्दत गर्छ। यो पाचन सुधार गर्ने, भोक बढाउने, मल-पिशाब सफा गर्ने, तथा शारीरिक शक्ति बढाउने गुणहरू भएको वनस्पति हो।
यसको जरा गानोयुक्त हुन्छ, जुन औषधीय रूपमा अत्यन्तै महत्वपूर्ण मानिन्छ। यसको गानोको प्रयोगले शरीरमा भएको इन्फ्ल्यामेस (सुन्निने समस्या) हटाउन सहयोग गर्छ।
कुकुरदाईनोको वनस्पति परिचय
कुकुरदाईनो लहराजस्तै फैलने वनस्पति हो। यसको बोक्रा केही कडा हुन्छ र काण्डहरू काँडाहरूले भरिएको हुन्छ। यसको पातहरू तिखो टुप्पो भएको अण्डाकार आकारको हुन्छ। फूल सानो र सेतो रंगको हुन्छ, जबकि फल रातो रंगको, गोलाकार र रसयुक्त हुन्छ।
कुकुरदाईनो का विभिन्न भाषाहरूमा नाम (Chopchini in Different Languages):
कुकुरदाईनोको वैज्ञानिक नाम (Botanical Name) हो – Smilax china Linn. (स्माइलेक्स चाईना), र यसको अन्य नामहरू पनि छन्: Smilax china var. taiheiensis (Hayata) T. Koyama। यो स्माइलैकेसी (Smilacaceae) परिवारको बिरुवा हो। कुकुरदाईनोलाई अंग्रेजी र अन्य भारतीय भाषाहरूमा विभिन्न नामहरूबाट चिनिन्छ:
चोपचीनीका नामहरू विभिन्न भाषाहरूमा:
- हिन्दी – चोपचीनी, तोपचीनी, चोपचीनी
- अंग्रेजी – चाईना रूट (China root), बैम्बू ब्रेअर रूट (Bamboo briar root)
- संस्कृत – द्वीपान्तरवचा, अमृतोपहिता
- बंगाली – तोपचीनी (Topchini), कुमारिका (Kumarika)
- नेपाली – चोपचीनी (Chopchini), कुकुरडाईनो (Kukurdaino)
अरबी – कशबचीनी (Kashabchini), अस्लुस्सीनी (Aslussini)
- फारसी – चोपचीनी (Chobchini), बेखचीनी (Bekhchini)
यसको विभिन्न प्रजातिहरू पाइन्छन्, तर मुख्य रूपमा चार प्रजातिहरू छन्:
- Smilax china Linn.
- Smilax lanceaefolia Roxb.
- Smilax glabra Roxb.
- Smilax zeylanica Linn.
राम्रो कुकुरदाईनोको पहिचान
उत्तम गुणस्तरको कुकुरदाईनो गुलाबी वा रातो रंगको हुन्छ। यसको स्वाद हल्का गुलियो मिठो हुन्छ। यसको जरा तथा प्रकन्द गानोयुक्त भए पनि यसमा धेरै रेशा हुँदैन।
कुकुरदाईनोका औषधीय गुणहरू
कुकुरदाईनोलाई विशेष रूपमा रक्त विकार, छाला रोग, पाचन समस्या, यौन कमजोरी, जोर्नी दुख्ने समस्या, मानसिक समस्या, सिफलिस, कुष्ठ रोग, मिर्गी, टिबी (क्षयरोग) आदि रोगहरूको उपचारका लागि उपयोग गरिन्छ।
1. रक्त विकार र छाला रोगमा उपयोगी
कुकुरदाईनो शरीरको विषाक्त पदार्थ बाहिर निकाल्न मद्दत गर्छ। यसले रगत सफा गर्ने र छालामा हुने संक्रमण, फोका, एलर्जी तथा अन्य समस्याहरू कम गर्ने काम गर्छ।
2. पाचन प्रणाली सुधार गर्छ
यसको सेवनले अपच, ग्यास, कब्जियत हटाउने तथा पेट सफा गर्ने काम गर्छ।
3. जोर्नी दुख्ने समस्याका लागि लाभदायक
यसले शरीरको इन्फ्ल्यामेस (सुन्निने समस्या) कम गर्छ, हड्डीहरूलाई बलियो बनाउँछ, र जोर्नी दुख्ने समस्याहरूलाई कम गर्न मद्दत गर्छ।
4. यौन स्वास्थ्य सुधार गर्छ
पुरुष तथा महिलाहरूको यौन कमजोरी हटाउन यसको प्रयोग गरिन्छ।
5. मस्तिष्क तथा स्नायु प्रणाली बलियो बनाउँछ
यसले मानसिक थकान, चिन्ता, तनाव हटाउने र स्नायु प्रणालीलाई बलियो बनाउने कार्य गर्छ।
कुकुरदाईनोको उपयोग गर्ने तरिका
- कुकुरदाईनोको जराबाट बनेको चूर्ण एक चम्चा महसँग मिसाएर सेवन गर्दा राम्रो परिणाम आउछ ।
- यसको जरा उमालेर बनेको क्वाथ (काढा) बिहान खाली पेट सेवन गर्दा जोर्नी दुखाइ तथा रक्त विकार हटाउन मद्दत गर्छ।
- यसको चूर्णलाई दुध वा मनतातो पानीसँग मिसाएर पिउँदा यौन शक्ति बढाउन सहयोग गर्छ।
कुकुरदाईनो एक महत्वपूर्ण आयुर्वेदिक जडीबुटी हो, जसले शरीरका विभिन्न समस्याहरू समाधान गर्न मद्दत गर्छ। यसको सेवनले पाचन प्रणालीलाई सुधार गर्न, रक्त शुद्धीकरण गर्न, छालासम्बन्धी समस्या हटाउन, जोर्नी दुखाइ कम गर्न तथा शारीरिक बलियोपन बढाउन सहयोग गर्छ। सही मात्रामा र सही तरिकाले प्रयोग गर्दा यो जडीबुटी धेरै लाभदायक हुन्छ।
कुकुरदाईनो (चोपचीनी) का फाइदा र औषधीय उपयोग
कुकुरदाईनो (Smilax china) एक बहुमूल्य औषधीय वनस्पति हो जसको उपयोग परम्परागत रूपमा विभिन्न रोगहरूको उपचारमा गरिन्छ। यसलाई जोर्नी दुख्ने समस्या, छाला सम्बन्धी रोग, यौन समस्या, अपच, पिशाब सम्बन्धी रोग, तथा अन्य धेरै समस्याहरूमा उपयोग गरिन्छ।
१. टाउको दुखाइमा कुकुरदाईनोको लाभ
नियमित रूपमा टाउको दुख्ने समस्यामा कुकुरदाईनो उपयोगी हुन्छ। १-२ ग्राम कुकुरदाईनोको धूलोलाई मह र घिउसँग मिसाएर सेवन गर्दा टाउको दुखाइमा राहत मिल्छ।
२. छालासम्बन्धी समस्यामा उपयोग
कुकुरदाईनोको धूलोलाई महसँग मिसाएर सेवन गर्दा बोक्रा सम्बन्धी विकारहरू हटाउन सहयोग पुग्छ। यसले बोक्राको इन्फ्ल्यामेस (सुन्निने समस्या) कम गर्ने गुणसमेत राख्दछ।
३. यौन समस्या तथा नपुंसकता हटाउन
कुकुरदाईनोको सेवनले पुरुष तथा महिलाहरूको प्रजनन क्षमता बढाउन मद्दत गर्छ। ५-६ ग्राम कुकुरदाईनो, सुकुमेल, वायबिडङ, दालचिनी, तथा सुकेको अदुवाको धूलो बनाएर मह र घिउसँग सेवन गर्दा यौन समस्या तथा धातु दोष हटाउन मद्दत गर्छ।
४. जोर्नी दुख्ने समस्यामा उपयोगी
जोर्नी दुख्ने समस्या भएका व्यक्तिहरूका लागि कुकुरदाईनो प्रभावकारी हुन्छ। यसका लागि २५-५० मिलिलिटर कुकुरदाईनोको काढा बनाएर महसँग सेवन गर्दा जोर्नी दुखाइ कम हुन्छ।
५. रगत बग्ने समस्यामा कुकुरदाईनो
कुकुरदाईनोको धूलोलाई अनन्तमूल जडिको धूलोसँग समान मात्रामा मिसाएर सेवन गर्दा रगत बग्ने समस्यामा सुधार आउँछ।
६. यूरिक एसिड नियन्त्रण गर्न
बढेको यूरिक एसिडका कारण जोर्नी दुख्ने समस्या देखा पर्न सक्छ। १ ग्राम कुकुरदाईनो धूलोलाई बिहान-बेलुका सेवन गर्दा यूरिक एसिड घटाउन सहयोग पुग्छ।
७. ग्वायटर मा उपयोग
कुकुरदाईनोको १-२ ग्राम धूलोलाई मह, घिउ तथा मिश्रीसँग मिसाएर सेवन गर्दा ग्वायटर रोगमा राहत मिल्छ।
८. शारीरिक कमजोरी हटाउन
यदि शरीरमा कमजोरी महसुस भइरहेको छ भने कुकुरदाईनो सेवनले कमजोरी हटाउन मद्दत गर्दछ। १-२ ग्राम कुकुरदाईनोको धूलोलाई दूधसँग सेवन गर्दा बल तथा ऊर्जा प्राप्त हुन्छ।
९. पेट दुखाइ तथा अपचमा लाभकारी
कुकुरदाईनो वात शमन गर्ने गुणयुक्त भएकाले अपच तथा पेट दुखाइ कम गर्न प्रभावकारी हुन्छ।
१०. कब्जियत हटाउन
यदि मल कठिनसाथ बाहिर निस्कँदैन भने कुकुरदाईनो सेवन लाभदायक हुन्छ। यसले आँतलाई मल निष्कासन गर्न सहज बनाउँछ।
११. स्वप्नदोष तथा यौन कमजोरीमा फाइदा
कुकुरदाईनो वाजीकरण औषधि भएकोले यसको नियमित सेवन गर्दा स्वप्नदोष तथा यौन कमजोरी कम हुन्छ।
१२. वातरोग तथा जोर्नी दुख्ने समस्यामा उपयोगी
वातरोग जस्तै पक्षघात , कम्पवात (पार्किन्सन) तथा अन्य वात समस्याहरूमा कुकुरदाईनो लाभदायक मानिन्छ।
१३. दम (अस्थमा) को उपचार
कुकुरदाईनोको सेवनले कफ हटाउन मद्दत गर्छ र दमको समस्या कम गर्छ।
१४. लकवा (पक्षघात) को उपचारमा उपयोग
कुकुरदाईनो वात शमन गर्ने विशेषता भएकोले लकवा रोगका लागि उपयोगी मानिन्छ।
कुकुरदाईनोका उपयोगी भाग
कुकुरदाईनोको जरा औषधीय रूपमा महत्वपूर्ण मानिन्छ।
कुकुरदाईनो प्रयोग गर्ने तरिका
कुकुरदाईनोको सेवन निम्न मात्रामा गर्नुपर्छः
- चूर्ण – ३-५ ग्राम
- काढा – १०-२० मिलिलिटर
बढी फाइदा लिनका लागि चिकित्सकको सल्लाहअनुसार मात्र प्रयोग गर्नु उपयुक्त हुन्छ।
कुकुरदाईनोका नोक्सान र सावधानीहरू
- पेटमा जलन हुने व्यक्तिहरूले कुकुरदाईनो धेरै मात्रामा सेवन गर्नु हुँदैन।
- यदि कुकुरदाईनो सेवन गर्दा कुनै समस्या देखिएमा अनार सेवन गर्दा राहत पाउन सकिन्छ।
कुकुरदाईनो कहाँ पाइन्छ वा उमारिन्छ?
नेपालका पहाडी भेगहरूमा कुकुरदाईनो प्राकृतिक रूपमा फेला पर्दछ। साथै, भारतका असम, उत्तराखण्ड, पश्चिम बंगाल, मणिपुर, सिक्किम तथा चीन, म्यानमार र जापानमा समेत यसको पाइन्छ। यो सामान्यतया १५००-२४०० मिटर उचाइमा हुने
दतिवन Washerman’s Plant (Achyranthes aspera अपामार्ग): Benefits, Uses, and Medicinal Properties
Kooth (Saussurea Lappa) – कूठ Benefits, Uses, and Medicinal Properties of Costus Root
काने झार Commeline Benghalensis (Kane Jhaar) – Medicinal Uses, Benefits, and Overview
गिँदरी Premna Serratifolia L. (Gindari): Benefits, Medicinal Uses, and Importance
पाञ्चान Ougeinia oojeinensis (Paanchan): तिनिश Medicinal Uses, Benefits, and Ecological Importance
बोके टिमुर Zanthoxylum Armatum (Boke Timur) Benefits, Uses, and Medicinal Properties
ठूलो नीम Thulo Neem: महारूख Medicinal Benefits, Uses, and Natural Remedies
सिउँडी Siudi (Euphorbia Neriifolia) Uses, Benefits, Side Effects, and Medicinal Properties
काठेकार, फर्कफल, काठआँवली, Averrhoe acida :
Kaaulo, काउलो, कोह, नाकेम, नेपाली अर्जुन, Kaulo Arjuna, Machilus dutbiei
Kaalo Punarnawaa, कालो पुनर्नवा, Black Patagon
Seti Kareli, सेती करेली, तितेकरेली राम्री, तिताकरेल, Bitter Gourd
Thulo Pahelo Kapaas, ठूलो पहेँलो कपास बिरुवा, Cotton Yellow, Gossypiun birsutam
Kapas, कपास, सूत्रपुष्प, Cotton, Gossypiun herbaceum
Thulo Karkalo, ठूलो कर्कलो, मानकन्द, माने Gaint Taro, Alocaria species
Alocaria speciesThulo Karkaloठूलो कर्कलोमानकन्दमाने Gaint Taro
Katahar, कटहर, Artocarpus beterophyllus
Bans Bata Baneko Kaagaj, बाँसबाट बनेको कागज, Paper From Bamboo
Nepali Speaking Practice through Books in Hindi and English
Master Hindi Speaking Through Indian Schools: Practical Phrases with Nepali and English Translations
Master Hindi Speaking with Indian Railways: Practical Phrases with Nepali and English Translations
Learn Nepali with Mobile Phone Conversations including Hindi and English Translations
Master Hindi Speaking: Practice Through Movie information with Nepali and English Translations
Famous poem Of Upendra Subba उपेन्द्र सुब्बाका केही कबिताहरु
Some Top poem of Pandit Udayananda Aryal पं. उदयानन्द अर्ज्यालका केही कबिताहरु
Some Top Poem Of Ishwar Ballav, ईश्वरवल्लभका केही चर्चित कबिताहरु
Some Best Poem of Indira Prasai इन्दिरा प्रसाईका केही कबिताहरु
Some Best Poem Of Aahuti आहुतिका केही कबिताहरु
Some Beautiful Poem Of Momila मोमिलाका केही उत्कृष्ट कबिताहरु
Top Ten Poems Of R M Dangol आर. एम. डङ्गोल का केही कबिताहरु
Some Beautiful Poem Of Ashesh Malla अशेष मल्लका केही कबिताहरु
Some Best Poem Of Ambar Gurung अम्बर गुरुङका केही कबिताहरु
Top Ten Poems Of Amar Giri अमर गिरीका १० कबिताहरु
Some Best Poem Of Kedarman vyathit केदारमान व्यथितका केही कबिताहरु
Chhapakkai Phula PHulyo Nepali Song By Singers Kiran Gajmer, Melina Rai
Kunai Batoa Timi Yeklai -BY singers Itu Jojiju, Ram Bhakta Jojiju
Maaya Raichha Ra By singer Kali Prasad Baskota, Sadeekshya Kattel
Manoj Raj Songs Lyrics “Kaliyug Ma Nasha” “Aaja Bholi” “Yasto Euta Katha Raichha”
Nepali Lyrics Of Unko Priti Pahile Ho Ki By Singer : Prabin Bedwal, Rachana Rimal
Nira Singer : Kali Prasad Baskota
Rabin Sharma Top songs lyrics and chords collection
Sanjeev Singh All Hits songs lyrics and chords collection
Top three Song Lyrics Of Sukmit Gurung “Pal Pal Timrai” “O Mero Priyatam” “Chiso Batas Le”
