सखरखण्डलाई नेपालीमा “सखर” मात्र पनि भनिन्छ। यो खासगरी ब्रत बस्दा पनि खान मिल्ने कन्दमुल मानिन्छ किनभने यो ऊर्जाको उत्तम स्रोत हो। सखरखण्डमा धेरै प्रकारका पौष्टिक तत्वहरू पाइन्छन्, जसकारण आयुर्वेदमा यसलाई औषधिको रूपमा प्रयोग गरिन्छ। यो एक यस्तो कन्दमुल हो जुन काँचो वा उसिनेर दुबै रूपमा खान सकिन्छ। यसलाई उसिनेर खान उत्तम हुन्छ। तपाइँलाई सुन्दा आश्चर्य लाग्ला सखरखण्डको स्वाद गुलियो भए पनि मधुमेह (डायबिटीज) भएका व्यक्तिहरूका लागि फाइदाजनक हुन्छ? आउनुहोस्, सखरखण्डको बारेमा र यसका फाइदाहरूको बारेमा विस्तारसँग जान्ने प्रयास गरौं।
सखरखण्ड के हो?
सखरखण्ड (SAKHARKHANDA) विटामिन सी, विटामिन बी-कम्प्लेक्स, फलाम, फस्फोरस र बिटा क्यारोटिनको स्रोत हो, जसले गर्दा यो पौष्टिकताले भरपूर हुन्छ। यो मीठो, अलिकति चिसो वा तातो, वात र पित्त कम गर्ने, कफ बढाउने, शक्ति दिने, कब्जियतबाट छुटकारा दिलाउने गुण भएको हुन्छ। यसको कन्दले पखाला लाग्ने, शारीरिक शक्ति बढाउने, मूत्रलाई नियमित गर्ने, फंगस र जीवाणुहरूबाट बचाउने, मधुमेह, छालाका रोग, पिसाब सम्बन्धी समस्याहरूमा फाइदा गर्छ। यसको जमीनमुनिको सखर रातो, सेतो वा पहेलो रंगको हुन सक्छ। खासगरी सखरखण्ड बीचमा मोटो र दुबै छेउमा पातलो हुन्छ।
अन्य भाषाहरूमा सखरखण्डको नाम
- वानस्पतिक नाम: Ipomoea batatas (Linn.) Lam.
- संस्कृत: सितालु
- हिन्दी: सखरखण्ड
- उर्दू: सखरखण्ड (Shakarkand)
- बंगाली: रंगालु, चिनेलू, लाल आलु
- अङ्ग्रेजी: स्वीट पोटेटो (Sweet potato)
- अरबी: बटाटा हलुवाह (Batatah haluwah)
- फारसी: लर्दाकलाहोरी (Lardaklahori)
सखरखण्डका फाइदाहरू
१. ऊर्जा बढाउँछ: यसमा कार्बोहाइड्रेट उच्च मात्रामा हुन्छ, जसले शरीरलाई तुरुन्तै ऊर्जा दिन्छ।
२. मधुमेह नियन्त्रण: ग्लाइसेमिक इन्डेक्स कम भएकोले यसले रक्तशर्करालाई नियन्त्रण गर्न मद्दत गर्छ।
३. पाचन प्रणाली लागि राम्रो: यसमा फाइबर धेरै हुन्छ, जसले अपच र कब्जियतबाट बचाउँछ।
४. आँखाको स्वास्थ्य: बिटा क्यारोटिनले आँखाको रोशनी बढाउँछ।
५. रोग प्रतिरोधक क्षमता: यसमा भयको भिटामिन सी र अन्य एन्टिअक्सिडेन्टहरूले प्रतिरक्षा प्रणालीलाई मजबूत बनाउँछ।
यसरी, सखरखण्ड (SAKHARKHANDA) स्वास्थ्यका लागि धेरै नै फाइदाजनक छ। यसलाई नियमित रूपमा आहारमा समावेश गर्नाले धेरै रोगबाट बच्न सकिन्छ।
सखरखण्डका स्वास्थ्य लाभ र प्रयोग (Sweet Potato Benefits and Uses in Nepali)
सखरखण्डमा धेरै स्वास्थ्यवर्द्धक गुणहरू हुन्छन। यसकारण आयुर्वेदमा यसलाई विभिन्न रोगहरूको उपचारको लागि प्रयोग गरिन्छ। सखरखण्डले कुन कुन रोगहरूमा फाइदा गर्छ र यसलाई कसरी प्रयोग गर्ने, यसबारे जानकारी निम्न छ: