असुरो (Vasa) एक महत्वपूर्ण औषधीय बिरुवा हो, जसलाई आयुर्वेदमा यसको औषधीय गुणहरूको लागि प्राचीन समय देखि प्रयोग गरिदै आएको छ । यसलाई वैज्ञानिक रूपमा Justicia adhatoda भनिन्छ। असुरोको विशेषता भनेको यसको गन्ध र स्वाद हो। यो मुख्य रूपमा नेपालका विभिन्न भागहरूमा पाइन्छ, विशेषगरी उचाइमा रहेका भूमिमा। यसका फूल, पात र जरा औषधि बनाउनका लागि अत्यन्त उपयोगी मानिन्छ। असुरोले श्वसन प्रणालीसँग सम्बन्धित विभिन्न रोगहरूको उपचारमा मद्दत गर्दछ, जस्तै ज्वरो, श्वासप्रश्वासको समस्याहरू र रुघाखोकी। यसले श्वसन प्रणालीको संक्रमण कम गर्न र छातीको कफलाई सुकाउन मद्दत गर्दछ।
असुरोको प्रयोग ताजा रूपमा, चूर्णका रूपमा, वा यसको रसको रूपमा गरिन्छ। आयुर्वेदमा यसलाई बिभिन्न रोगहरूको उपचारका लागि विशेष महत्व दिइन्छ, र यसको गुणहरू विभिन्न आयुर्वेदिक फार्मुलामा समावेश गरिएको छ।
असुर) नेपाली परम्परागत जडीबुटी हो जसलाई हाम्रा बाजेबजैको पालादेखिनै सर्दी-रुघा, ज्वरो र कफको समस्यामा घरमै उपचारका लागि प्रयोग गरिँदै आएको छ। आयुर्वेदमा पनि असुरोको विशेष स्थान छ। असुरो वात, पित्त, र कफलाई सन्तुलन गर्न मद्दत गर्छ। यसले टाउको दुखाइ, आँखा सम्बन्धी रोग, पायल्स, मूत्रसम्बन्धी रोगलगायत थुप्रै समस्याहरूमा फाइदा पुर्याउँछ।
असुरो के हो ?
यो करिब ३-४ मिटर अग्लो, शाखा-प्रशाखायुक्त झाडीको रूपमा हुर्कने बिरुवा हो। यसमा सेतो रंगका फूल हुन्छन्। विभिन्न ठाउँमा असुरो को प्रयोग हुन्छ। यसको पात, जरा, र फूलको प्रयोग औषधि बनाउनका लागि गरिन्छ। पातहरू वमन रोक्ने र रक्तस्तम्भक (रक्त बहाव रोक्ने) गुणयुक्त हुन्छन्। यो बिरुवा कफ निकाल्ने तथा शारीरिक बलको वृद्धि गर्ने गुणको हुन्छ। आँखाको समस्याहरूमा यसको फूलको प्रयोग गरिन्छ।
असुरोका प्रकारहरू
१. सेतो असुरो (Adhatoda zeylanica Medik.) – यो सेतो फुल फुल्ने बुट्यान हो। यसको फुलहरू फेब्रुअरीदेखि मार्चमा फुल्छन् र यसको फलमा चारवटा बिउ हुन्छन्।
२. रातो असुरो (Graptophyllum pictum) – यो प्रजातिका असुरोका फुल गाढा रातो रंगका हुन्छन्। यसको पात मृदुकारी (कोमल बनाउने) तथा इन्फ्ल्यामेसन कम गर्ने गुणयुक्त हुन्छ।
३. कालो असुरो (कृष्ण वासा)
कालो असुरो स्वादमा तितो, पिरो र तातो हुन्छ। यो वमन र रेचकको रूपमा प्रयोग हुन्छ र ज्वरो, कफ सम्बन्धी समस्या तथा अनुहार पक्षघात (facial paralysis) जस्ता रोगहरूमा लाभदायक मानिन्छ।
४. सानो असुरो (Adhatoda beddomei) – यो करिब ३-४ मिटर उचाइको बुट्यान हुन्छ र यो सेतो रंगको फुल फुल्छ। यसको पात, जरा र फुललाई औषधीय प्रयोगका लागि प्रयोग गरिन्छ।
असुरोको विभिन्न भाषामा नाम
• वैज्ञानिक नाम: Justicia adhatoda.
• कुल: Acanthaceae
• अंग्रेजी नाम: Malabar nut
• अन्य भाषामा:
o संस्कृत: वासक, वासिका, वृष
o हिन्दी: अडूसा, बाकस
o नेपाली: असुरो
o उर्दू: अरूसा
o बंगाली: बाकस
असुरोका औषधीय गुणहरू
यो कफ-पित्त घटाउने, स्वर सुधार्ने, हृदयको समस्या, रक्तसम्बन्धी रोग, तिर्खा, सासप्रश्वाससम्बन्धी समस्या, ज्वरो, वमन, प्रमेह, कुष्ठ र क्षयरोगमा लाभदायी हुन्छ। यसको मुख्य क्रिया श्वसन प्रणालीमा हुन्छ, जसले कफलाई पातलो बनाई बाहिर निकाल्न मद्दत गर्छ र सासका नलीहरूलाई स्थिर रूपमा विस्तार गराउँछ। यसले दमको बिरामीको श्वासप्रश्वासमा राहत पुर्याउँछ।
कफसँग रगत पनि आएमा यसले त्यसलाई पनि रोक्छ। यस प्रकार, यो श्लेष्म, कास, कण्ठ्य र श्वासहर गुणयुक्त छ। यो रक्तशोधक तथा रक्तस्तम्भक छ, किनकि यसले साना रक्तवाहिनिलाई संकुचित गर्छ। यसले प्राणनाडीलाई दबाएर रगतको चापलाई केही घटाउँछ। यसको पात इन्फ्ल्यामेस कम गर्ने, पीडा कम गर्ने, जनावरको टोकाइ र कुष्ठबाट राहत दिने गुणयुक्त हुन्छ। यो मूत्रजनक, स्वेदजनक तथा कुष्ठघ्न पनि हो। नयाँ कफ रोगहरूको तुलनामा यसको प्रयोग पुरानो कफ रोगमा बढी लाभदायक हुन्छ।
असुरोका फाइदा (Benefits and Uses of Vasa or Ardusi in Nepali)
असुरोका गुण र फाइदाहरूको बारेमा धेरैजसो मानिस अनजान छन्। असुरोले कुन-कुन रोगहरूमा कसरी काम गर्छ, आउनुहोस् विस्तृत रूपमा जानौं।
टाउकोको दुखाइमा राहत
आजभोलिको तनावपूर्ण जीवनशैलीले गर्दा टाउको दुख्ने समस्या सामान्य भएको छ। टाउको दुखाइ हुँदा असुरोको सेवन लाभकारी हुन्छ। असुरोको सुकाएको फूललाई पिसेर १-२ ग्राम फूलको चूर्णमा समान मात्रामा गुड मिसाएर खुवाउँदा टाउको दुखाइमा आराम मिल्छ।
आँखाको इन्फ्ल्यामेस घटाउने
कुनै रोगको साइड इफेक्टको कारण वा दिनभर कम्प्युटरमा काम गर्दा आँखामा इन्फ्ल्यामेस आएमा असुरोको औषधीय गुणले आराम दिन्छ। असुरोका ताजा फूललाई तातो बनाएर आँखामा राख्दा आँखा सुन्निएको कम हुन्छ।
मुखको घाउमा लाभ
मुखमा घाउ वा सुजन भएको अवस्थामा असुरोको प्रयोग लाभदायक हुन्छ। मुखको घाउमा असुरोका २-३ पात चपाउँदा फाइदा हुन्छ। असुरोको काठको दातुन गर्दा मुखका रोगहरूमा फाइदा हुन्छ।
गिजा दुखाइमा राहत
गिजामा दुखाइ वा इन्फ्ल्यामेस हुँदा असुरोको प्रयोगबाट राहत पाइन्छ। असुरोको पातलाई पिसेर प्रभावित क्षेत्रमा लगाउँदा गिजाको दुखाइमा आराम मिल्छ।
दाँतको किरा हटाउन सहयोगी
असुरोले दाँतमा भएको कीरा हटाउन मद्दत गर्छ। असुरोको पातको रस दाँतमा लगाउँदा कीरा लागेको स्थानमा आराम हुन्छ।
सास सम्बन्धी रोगमा लाभदायक
सास सम्बन्धी समस्या भएमा असुरोको औषधीय गुण फाइदाजनक हुन्छ। असुरो, बेसार , धनीया , गुर्जो, पीपल, सुठो , कन्टकारी आदिका काढा सेवन गर्दा सास सम्बन्धी रोगहरूमा फाइदा हुन्छ।
दममा आराम
दमको समस्या भएमा असुरोका पात सुखाएर धूम्रपान गर्दा सास फेर्न सजिलो हुन्छ।
खोकिमा लाभ
खोकि लागेको अवस्थामा असुरोको रसमा मह मिसाएर सेवन गर्दा खोकिमा लाभ हुन्छ।
क्षयरोगमा फाइदा
क्षयरोगको समस्यामा असुरोको काढा सेवनले आराम मिल्छ। असुरोको औषधीय गुणले क्षयरोग रोगको लक्षणमा सुधार ल्याउँछ।
पेटको अपचमा फाइदा
असुरोले पेटको अपच वा भारीपन कम गर्न मद्दत गर्छ। असुरोको बोक्राकोको चूर्ण, ज्वानोको चूर्ण, र सिधे नुन मिलाएर गोलि बनाएर खानाले अपचमा लाभ हुन्छ।
झाडापखालामा लाभ
खानामा विषाक्त वस्तु परेमा असुरोको पातको रस सेवन गर्दा झाडापखालामा राहत मिल्छ।
पेटमा पानी भरिने रोगमा लाभ
पेटमा पानी भरिने रोगको समस्यामा असुरोको पातको रस पिउँदा शरीरको इन्फ्ल्यामेस राहत मिल्छ।
पायल्समा फाइदा
पायल्सको समस्या भएमा असुरोको पात र चन्दन मिलाएर सेवन गर्दा फाइदा हुन्छ।
जण्डिसमा लाभ
जण्डिस भएको अवस्थामा असुरोको रसमा मह र मिश्री मिसाएर पिउँदा लाभ मिल्छ।
मृगौलामा दुखाइ
असुरो र नीमका पातलाई तातो बनाएर नाभीमा सेक्दा मृगौलाको दुखाइमा आराम मिल्छ।
पिशाब सम्बन्धी समस्यामा लाभ
पिशाब सम्बन्धी समस्या आएमा असुरोको फूल पानीमा राखेर पिउँदा राहत पाइन्छ।
मासिक धर्म समस्या
असुरोले मासिक धर्मको नियमितता कायम राख्न मद्दत गर्छ।
डेलिभरी सजिलो
असुरोको जरालाई नाभीमा राख्दा डेलिभरी सजिलो हुन्छ।
सेतो पानी बग्ने समस्या
असुरोको रसमा मह मिसाएर सेवन गर्दा सेतो पानी बग्ने समस्या समस्यामा राहत पाइन्छ।
रक्तप्रदरमा लाभ
असुरोको रसमा मिश्री मिसाएर पिउँदा रक्तस्रावको समस्यामा फाइदा हुन्छ।
जोर्नीको दुखाइमा राहत
असुरोको पात तातो बनाएर जोर्नीमा सेक्दा राहत पाइन्छ।
चर्मरोगमा लाभ
चर्मरोग भएको अवस्थामा असुरो र हल्दीको लेप लगाउँदा आराम हुन्छ।
मिर्गीको उपचार
मिर्गी रोगको अवस्थामा असुरोको चूर्ण महसँग सेवन गर्दा लाभ हुन्छ।
रगतको पित्तमा लाभ
रगतको पित्तमा असुरोको रसमा मधु मिसाएर पिउँदा रक्तस्राव नियन्त्रणमा मद्दत गर्छ।
टाइफाइडमा लाभ
टाइफाइडको रोगमा असुरोको चूर्ण सेवनले लाभ दिन्छ।
ज्वरोमा फाइदा
असुरो र आँवलाको रसमा मिश्री मिसाएर पिउँदा ज्वरोमा राहत पाइन्छ।
कफमा राहत
कफको समस्यामा असुरो, हर्रो, बर्रो अंमला आदिको काढा सेवन गर्दा लाभ हुन्छ।
असुरोका उपयोगी भागहरू
आयुर्वेदमा असुरोका—
• फूल,
• जरा र
• पातलाई औषधिका लागि प्रयोग गरिन्छ।
असुरो कसरी प्रयोग गर्ने?
सामान्यतया, असुरोको सेवन बीमारको लक्षण र आवश्यक मात्रा अनुसार गर्नुपर्छ। यदि कुनै विशेष रोगको उपचारका लागि असुरोको प्रयोग गरिरहेको भएमा, आयुर्वेदिक चिकित्सकको सल्लाह अनिवार्य लिनु पर्छ। चिकित्सकको सल्लाह अनुसार—
• ३-६ ग्राम जरा (जड) को चूर्णको सेवन,
• १०-१५ मिलि पातको रसको सेवन गर्नुपर्छ।
असुरो कहाँ पाइन्छ वा उमारिन्छ?
असुरोका स्वयंजात बिरुवा सम्पूर्ण नेपाल भरी करिब ४०० देखि १४०० फिट उचाइसम्मको भूमिमा झाडीको समूहमा पाइन्छ।
निष्कर्ष
असुरो एक शक्तिशाली औषधीय बिरुवा हो, जसले श्वसन प्रणाली र अन्य स्वास्थ्य समस्याहरूमा ठूलो सहयोग पुर्याउँछ। यसको विभिन्न भागहरूको औषधीय प्रयोगले मानिसको स्वास्थ्यमा सुधार ल्याउने क्षमतालाई प्रकट गर्दछ। आयुर्वेदिक चिकित्सकको सल्लाह अनुसार यसको सही र सावधानीपूर्वक प्रयोग गर्नाले स्वास्थ्यमा सकारात्मक प्रभाव पार्न सक्छ। यसैले, असुरोको उचित र वैज्ञानिक प्रयोगले प्राकृतिक उपचारको क्षेत्रमा यसको महत्वपूर्ण स्थानलाई उजागर गर्दछ। यसको प्रयोगले दीर्घकालीन स्वास्थ्य लाभ प्राप्त गर्न मद्दत गर्न सक्छ, जसले पारंपरिक चिकित्सा प्रणालीमा यसको भूमिका र महत्वलाई सुदृढ बनाउँछ।
ReferenceHindi To Nepali Dictionary Words Starting From बो
Bridging Cultures: Daily Use Hindi Sentences in Parties with Nepali Meaning
Daily Hindi Sentences for Kids with Nepali Translations: A Simple Guide
Daily Office Sentences: Essential Hindi-Nepali Translations for Everyday Use
Daily Use Hindi Sentences for Parents with Nepali Meanings: A Guide for Everyday Conversations
Daily Use Hindi Sentences for Students with Nepali Meaning
Essential Daily Sentences for Market Conversations: Hindi to Nepali and Vice-Versa
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-common-cold/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-weight-loss/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-weight-gain/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-cholesterol/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-cough/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-treatment-for-back-pain/
50 Medicinal Plants of Nepal Highly Liked by Chinese People
Medicinal Plants Of Nepal ! Genetics, Classification, Preservation, and Applications
35 Essential Medicinal Plants for Your Garden! Growing Health: Cultivating Wellness
100 Rare Medicinal Plants of Karnali Nepal! Impossible to Find Other place.
Top 25 Medicinal Plants For Boosting Memory and Treating Alzheimer
Top 15 Expensive Medicinal Plants of Nepal! Numerous Among Them Are Uncommon Globally
Medicinal Plants Of Gorkha Nepal! Top 55 Herbs Used in Traditional Medication
Bartika Eam Rai Top Songs Lyrics & Chords
Nepali Song Lyrics And Chords of Prabesh Kumar Shreshta
Oshin Karki’s Nepali Songs Lyrics And Chords
All Songs Lyrics Of Wangden Sherpa
Sajjan Raj Baidhya Top Songs Lyrics And Chords सज्जन राज बैध्यका गीतहरु
Aani Chhoyeng Drolma Top 10 Songs Lyrics And Chords
Top 10 Ankita Pun Songs with Lyrics and Chords
Strum Along: Top 24 Sushant KC Songs with Lyrics and Chords
Biggest Collection Of Nepali Songs Lyrics and Chords! All Song in One Site
Top Poem Of Madhabh Prashad Ghimire राष्ट्रकवी माधव प्रशाद घिमिरेका कबिताहरु
10 Famous Nepali Poem Of Mahakabi Laxmi Prashad Devkota
Exploring the Literary Legacy: Bhanubhakta Acharya and His Top Ten Poems In Nepali
11 Types of Poetry with Beautiful Short Nepali Poem
Ten Nepali Poems with English Translations for Poetry Enthusiasts Worldwide