गुलाफ, जसलाई नेपालीमा “गुलाफ” भनिन्छ, एक प्रसिद्ध र सुगन्धित फूल हो। यसको वैज्ञानिक नाम Rosa हो र यो रोसासी परिवारमा पर्ने विभिन्न प्रजातिहरूको समूहमा समावेश गरिएको छ। गुलाफको उत्पत्ति सीरिया र ईरानमा भएको मानिन्छ, तर यसलाई विश्वभर फैलाइएको छ। यसको सुगन्ध र सुन्दरता सँगै, गुलाफका फूलहरूको विभिन्न सांस्कृतिक र धार्मिक महत्त्व पनि छ। नेपालमा, गुलाफको फूललाई प्रेम, सौन्दर्य र शान्तिको प्रतीकको रूपमा लिइन्छ। यसको फूलहरू धेरै रंगमा उपलब्ध छन्, जस्तै रातो, गुलाबी, पहेंलो, र सेतो, जसले विभिन्न भावना र सन्देशलाई प्रतिनिधित्व गर्छ। गुलाफका फूलहरूको प्रयोग केवल सजावटमा मात्र होइन, औषधीय र सौंदर्य उपचारमा पनि गरिन्छ। आयुर्वेदमा यसको विभिन्न भागहरूको औषधीय गुणको महत्त्व अत्यधिक छ।
गुलाफको नाम सुन्दा नै यहाँहरुलाई प्रशन्नताको महसुस हुन्छ होला हैन र? गुलाफ एक यस्तो फूल हो, जसको बिरुवामा काडा भएपनी यसको फूलको सुगन्ध र सौन्दर्यले सबैको मन मोह हर्छ। यसको मनमोहक रूपसँगै, गुलाफका अनगिन्ती औषधीय गुणहरू पनि छन्। आयुर्वेदमा, गुलाफलाई धेरै रोगहरूको उपचारको रूपमा प्रयोग गरिन्छ। आउनुहोस, यसबारेमा विस्तृत जानकारी लिऊँ।
गुलाफ के हो?
गुलाफ बहुवर्षीय, झाड़ीदार, काडायुक्त र सुगन्धित फूलको बिरुवा हो। यसलाई आँखाको, कानको, विभिन्न चर्म रोगहरूको र ज्वरोको उपचारमा सामान्य रूपमा प्रयोग गरिन्छ। गुलाफ सुन्दर देखिनुका साथै, विशेष गरी बिच्छु र सर्पको विषको प्रभाव कम गर्नमा पनि प्रभावकारी हुन्छ।
गुलाफका फूलका रंगको आधारमा धेरै प्रजातिहरू छन्। यसका फूलहरूबाट गुलाब जल , जुस र विभिन्न सुगन्धित अत्तर बनाइन्छ।
अन्य भाषामा गुलाफका नामहरू
गुलाफको वानास्पतिक नाम Rosa centifolia Linn. हो र यसको कुल Rosaceae हो। यसलाई अंग्रेजीमा Rose भनिन्छ। अब जानौं कि गुलाफलाई अन्य भाषाहरूमा के-के नामले चिनिन्छ:
• संस्कृत: तरुणी, देवतरुणी, शतपत्री, कर्णिका
• हिन्दी: गुलाब
• बंगाली: गोलाम (Golam)
• नेपाली: गुलाब (Gulab)
• अंग्रेजी: Cabbage rose, French rose
गुलाफका औषधीय गुण
गुलाफका औषधीय गुणहरूलाई जान्न महत्त्वपूर्ण छ, किनकि यी रोगहरूको उपचारमा मद्दत गर्न सक्छन्।
गुलाफ मिठो, तितो , पिरो , चिसो , चिप्लो र वातपित्त कम गर्ने गुणले भरपूर छ। यसले हृदयको रोग, पाचनमा समस्या, आँखाका लागि फाइदाजनक, जलन कम गर्ने र रक्तपित्तको उपचारमा पनि मद्दत गर्छ।
गुलाफका फूलहरू शीतल, वातपित्त कम गर्ने, जलन कम गर्ने र चर्म रोगहरूको उपचारमा फाइदाजनक हुन्छन्। यसले कास, श्वासदौर्गन्ध्य, व्रण, पेटदर्द र कमजोरीको समस्या समाधान गर्नमा पनि सहयोग पुर्याउँछ।
गुलाफको अर्क पनि शीतल, पूयरोधी र सुगन्धित हुन्छ। यसले श्रम, जलन, तृष्णा, पित्तज रोग र मुखका रोगहरूको उपचारमा फाइदा पुर्याउँछ।
गुलाफ एक अनुपम फूल हो जसले न केवल हाम्रो मनमोहकता बढाउँछ, बरु हाम्रो स्वास्थ्यमा पनि महत्वपूर्ण भूमिका खेल्दछ। यसका औषधीय गुणहरूका कारण, गुलाफलाई चाँडै नै कुनै पनि बगैचामा भेट्न सकिन्छ।
गुलाफका फूलहरू केवल सुगन्धित र सौन्दर्यमा आकर्षक मात्रै होइन, यी विभिन्न रोगहरूको उपचारमा पनि प्रभावकारी रूपमा काम गर्छन्। यहाँ गुलाफका केही महत्वपूर्ण फाइदाबारे जानकारी दिइएको छ।
गुलाफका फाइदा र उपयोग
१. मुख सम्बन्धी रोगहरूको उपचारमा गुलाफ
गुलाफका फूलहरूको अर्क बनाएर कुल्ला गर्दा मुख सुन्निएको, सासको दुर्गन्ध र घाँटीको दुखाइमा राहत मिल्छ। गुलाफका पातहरू चपाउँदा पनि मुख र ओठ सुन्निएको कम गर्न सहयोग गर्छ।
२. टाउकोको घाउको उपचारमा गुलाफ
गुलाफका पातहरूलाई पीसेर लगाउने गर्दा टाउकोको घाउ, आँखाको मोतियाबिन्दु र दाँतको समस्यामा लाभ हुन्छ।
३. परेला सुन्निएको कम गर्न
गुलाफका फूलहरूलाई पीसेर परेलामा लगाउँदा सुन्निन कम हुन्छ। दाँतमा मल्दा पनि दाँतको समस्या समाधान गर्नमा मद्दत पुग्छ। साथै, गुलाफको अर्कलाई आँखामा २-२ बूँद हाल्दा आँखाका रोगहरूमा राहत मिल्छ।
४. ट्यूबरक्लोसिसको उपचारमा गुलाफ
गुलाफका फूलहरूको प्रयोग फोक्सोको रोग, विशेषगरी टीबीको उपचारमा गरिन्छ। यसले यस रोगको उपचारमा मद्दत गर्छ।
५. पेटका समस्याहरूको उपचारमा
२-४ ग्राम गुलाफको फूलको चूर्णलाई महसँग मिलाएर सेवन गर्दा कब्जियत, उदावर्त र झाडापखालामा लाभ हुन्छ।
६. गुदाशोथको उपचारमा
गुलाफका फूलहरूको तेललाई पकाएर छान्दा प्राप्त तेललाई गुदामा लगाउँदा इन्फ्ल्यामेसन कम हुन्छ।
७. कालेजोको रोगको उपचारमा
लाल गुलाफका फूलहरूको प्रयोग रक्तज विकार र कालेजो सम्बन्धी रोगहरूको उपचारमा गरिन्छ।
८. पानी बग्ने समस्याको उपचारमा
गुलाफका फूलहरूलाई पीसेर योनिमा लगाउँदा पानी बग्ने समस्यामा लाभ हुन्छ। फूल र जडहरूलाई पीसेर घाउमा लगाउँदा घाउ छिटो भरिन्छ।
९. कुष्ठ रोगको उपचारमा
सफेद रंगका गुलाफका फूलहरू कुष्ठ रोगको उपचारमा प्रयोग गरिन्छ। यिनलाई पीसेर लगाउँदा कुष्ठ र अन्य पित्तज विकार नष्ट गर्न सहयोग पुग्छ।
१०. ठेउलाको उपचारमा
गुलाफका फूलहरूलाई सुखाएर सुकाएर पाउडर बनाउने र ठेउलाका बिरामीको ओछ्याउने बिस्तरामा राख्ने गर्दा ठेउला छिटो सुक्ने गर्छन्।
११. घाउको उपचारमा
गुलाफका फल लाई पीसेर घाउमा लगाउँदा रगत बग्न रोक्न र घाउ छिटो सुक्न सहयोग पुग्छ।
१२. ज्वरोको उपचारमा
यदि ज्वरो कम हुने नाम लिएको छैन भने, गुलाबबाट बनेको गुलकन्द खाने गर्दा पित्तज ज्वरोमा लाभ हुन्छ।
१३. शीतपित्तको उपचारमा
१५-२५ ग्राम गुलकन्दमा २ ग्राम सौंफको चूर्ण र १० मिलीलिटर सिरका मिलाएर बिहान र बेलुका दुई पटक खाने गर्दा शीतपित्तमा राहत मिल्छ।
१४. बिच्छुको विषको उपचारमा
रातो गुलाबका फूलहरूलाई पीसेर बिच्छु ले डसेको स्थानमा लगाउँदा दुख्न र पोल्न कम हुन्छ।
१५. सर्पको विषको उपचारमा
गुलाबको जरालाई पिनेर सर्पदंशको स्थानमा लगाउँदा दुख्न, पोल्न र सुन्निन राहत मिल्छ।
गुलाफका यी फाइदाहरूले स्वास्थ्यका विभिन्न समस्याहरूमा उपचारमा मद्दत गर्न सक्छन्। त्यसैले, गुलाफलाई केवल सौन्दर्यको प्रतीकको रूपमा होइन, स्वास्थ्यका लागि पनि महत्त्वपूर्ण मान्नुपर्छ।
गुलाफका उपयोगी भाग
आयुर्वेदिक दृष्टिकोणले गुलाफका औषधीय गुण यसको विभिन्न भागहरूमा पाइन्छ। यी भागहरू हुन्:
• पात: गुलाफका पात हरूमा विभिन्न औषधीय गुण हुन्छन्, जसले शरीरका अनेक समस्या समाधान गर्नमा सहयोग पुर्याउँछ।
• जरा: गुलाफको जरा पनि औषधीय रूपमा महत्वपूर्ण छ। यसलाई विभिन्न घरेलू उपचारमा प्रयोग गर्न सकिन्छ।
• फूल: गुलाफका फूलहरू धेरै सुगन्धित र औषधीय गुणयुक्त हुन्छन्। यसका फूलहरूको प्रयोग विभिन्न स्वास्थ्य लाभका लागि गरिन्छ।
गुलाफको प्रयोग कसरी गर्ने
यदि तपाईं विशेष रोगको घरेलू उपचारको लागि गुलाफको प्रयोग गर्न चाहनुहुन्छ भने, यो उत्तम हुन्छ कि तपाईं आयुर्वेदिक चिकित्सकको सल्लाह अनुसार मात्र यसको प्रयोग गर्नुहोस्। चिकित्सकको सल्लाह अनुसार, तपाईं 3-6 ग्राम चूर्ण, 20-40 मिली गुलाफ अर्क, वा 10-20 ग्राम गुलकन्द लिई प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ।
गुलाफ कहाँ पाइन्छ वा उब्जाइन्छ?
गुलाफको जड़ उत्पत्तिस्थान सीरिया र ईरान हो। यद्यपि, यो नेपालको लगभग सबै भागहरुमा र घरहरूमा पनि लगाइन्छ। विशेषगरी भारतको उत्तर प्रदेश, मध्य प्रदेश, र गुजरातमा यसको खेती प्रमुख रूपमा गरिन्छ। गुलाफका फूलहरूको सुगन्ध र सुन्दरता यसको लोकप्रियताको प्रमुख कारण हो।
निष्कर्ष
गुलाफको फूल केवल एक सुगन्धित र सुन्दर फूल मात्र होइन, यसले स्वास्थ्य र औषधीय गुणहरूको समृद्ध संसार पनि प्रस्तुत गर्दछ। यसको पत्ताहरू, जड़, र फूलहरूका विभिन्न उपयोगहरूले यसलाई प्राकृतिक चिकित्सा र घरेलू उपचारमा महत्त्वपूर्ण बनाउँछ। आयुर्वेदमा यसको विशेष प्रयोग र लाभका कारण, गुलाफले हाम्रा जीवनका विभिन्न पाटोमा सकारात्मक योगदान पुर्याउन सक्छ। गुलाफको महत्त्व हाम्रो सांस्कृतिक जीवनमा पनि गहिरो छ, जहाँ यसलाई प्रेम र सौन्दर्यको प्रतीकका रूपमा मानिन्छ। यसैले, गुलाफलाई हाम्रो जीवनमा समावेश गर्नु र यसको गुणहरूको पूर्ण उपयोग गर्नु स्वास्थ्य र भावनात्मक कल्याणका लागि अत्यन्त लाभदायक हुन सक्छ।
ReferenceHindi To Nepali Dictionary Words Starting From बो
Bridging Cultures: Daily Use Hindi Sentences in Parties with Nepali Meaning
Daily Hindi Sentences for Kids with Nepali Translations: A Simple Guide
Daily Office Sentences: Essential Hindi-Nepali Translations for Everyday Use
Daily Use Hindi Sentences for Parents with Nepali Meanings: A Guide for Everyday Conversations
Daily Use Hindi Sentences for Students with Nepali Meaning
Essential Daily Sentences for Market Conversations: Hindi to Nepali and Vice-Versa
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-common-cold/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-weight-loss/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-weight-gain/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-cholesterol/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-cough/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-treatment-for-back-pain/
50 Medicinal Plants of Nepal Highly Liked by Chinese People
Medicinal Plants Of Nepal ! Genetics, Classification, Preservation, and Applications
35 Essential Medicinal Plants for Your Garden! Growing Health: Cultivating Wellness
100 Rare Medicinal Plants of Karnali Nepal! Impossible to Find Other place.
Top 25 Medicinal Plants For Boosting Memory and Treating Alzheimer
Top 15 Expensive Medicinal Plants of Nepal! Numerous Among Them Are Uncommon Globally
Medicinal Plants Of Gorkha Nepal! Top 55 Herbs Used in Traditional Medication
Bartika Eam Rai Top Songs Lyrics & Chords
Nepali Song Lyrics And Chords of Prabesh Kumar Shreshta
Oshin Karki’s Nepali Songs Lyrics And Chords
All Songs Lyrics Of Wangden Sherpa
Sajjan Raj Baidhya Top Songs Lyrics And Chords सज्जन राज बैध्यका गीतहरु
Aani Chhoyeng Drolma Top 10 Songs Lyrics And Chords
Top 10 Ankita Pun Songs with Lyrics and Chords
Strum Along: Top 24 Sushant KC Songs with Lyrics and Chords
Biggest Collection Of Nepali Songs Lyrics and Chords! All Song in One Site
Top Poem Of Madhabh Prashad Ghimire राष्ट्रकवी माधव प्रशाद घिमिरेका कबिताहरु
10 Famous Nepali Poem Of Mahakabi Laxmi Prashad Devkota
Exploring the Literary Legacy: Bhanubhakta Acharya and His Top Ten Poems In Nepali
11 Types of Poetry with Beautiful Short Nepali Poem
Ten Nepali Poems with English Translations for Poetry Enthusiasts Worldwide
