गोब्रे सल्ला, जसलाई वैज्ञानिक नाम Abies spectabilis को रूपमा चिनिन्छ, नेपालको उच्च हिमाली क्षेत्र र भारतको उत्तराखण्ड, सिक्किम, कश्मीर जस्ता क्षेत्रमा पाइने महत्वपूर्ण औषधीय वनस्पति हो। यसलाई विशेषगरी हिमाली क्षेत्रमा “जीवन दिने रुख” को उपनामले चिनिन्छ। गोब्रे सल्लाको पात, जरा, काण्ड, र बिउ औषधि बनाउनका लागि उपयोग गरिन्छ, र यसमा पाइने विभिन्न सक्रिय तत्वहरूले यसलाई आयुर्वेद, युनानी, र एलोप्याथिक चिकित्सा पद्धतिमा महत्त्वपूर्ण स्थान दिलाएको छ।
प्राचीन कालदेखि नै गोब्रे सल्लालाई जरो, ज्वरो, झाडापखाला, र इन्फ्ल्यामेसन जस्ता समस्याहरूको उपचारका लागि प्रयोग गरिँदै आएको छ। यस वनस्पतिमा पाइने ट्याक्सोल र ट्याक्सोलाइट नामका यौगिकहरू अत्यन्तै शक्तिशाली मानिन्छन्। विश्वभरि क्यान्सरको उपचारका लागि गोब्रे सल्लाको उपयोग महत्वपूर्ण रहेको छ, किनकि यसमा पाइने तत्वहरूले क्यान्सरको कोषिकाहरूलाई बढ्नबाट रोक्न सक्ने क्षमताको प्रमाण देखाइएको छ।
नेपालमा गोब्रे सल्लाको संरक्षण र खेतीमा वृद्धि भएको छ। पहाडी क्षेत्रको जलवायु, माटोको उर्वरता, र प्राकृतिक तत्त्वहरूले गोब्रे सल्लालाई उत्कृष्ट तरिकाले बढ्न र फैलन सहयोग गरेको छ। तर यो वनस्पति उच्च संरक्षणको आवश्यकतामा पनि पर्दछ, किनकि अत्यधिक दोहन र प्राकृतिक स्रोतहरूको अत्यधिक उपयोगले यसको अस्तित्वमा खतराहरू ल्याइरहेको छ।
तालीश पत्र गोब्रे सल्ला (Gobre Salla) भन्ने नाम थोरैले सुनेका छन्। गोब्रे सल्लाको वर्णन धेरै प्राचीन आयुर्वेदिक ग्रन्थहरू र निघण्टुहरूमा पाइन्छ। चरक-संहितामा क्षय रोगको उपचारका लागि गोब्रे सल्ला चूर्ण र वटीको प्रयोगको उल्लेख छ भने सुश्रुत-संहितामा पनि यसको वर्णन गरिएको छ।
गोब्रे सल्ला के हो?
गोब्रे सल्ला मीठो, गर्म गुणकोको र तिखो हुन्छ। यो कफ र वात कम गर्न तथा खानामा रुचि बढाउन मद्दत गर्छ। यसलाई संस्कृत र हिन्दिमा तालिसपत्र भनिन्छ। यसले खोकी, हिक्का, सास सम्बन्धी समस्या, बान्ता, रक्त दोषको उपचारमा मद्दत गर्छ र वाजीकरण (यौन इच्छा बढाउने) गर्न पनि उपयोगी मानिन्छ।
गोब्रे सल्ला थरी थरीका पाइन्छ। तलका तीन किसिमका बोटहरूलाई गोब्रे सल्ला भनिन्छ:
1. Abies webbiana: यसको प्रयोग बंगालमा गरिन्छ र यो बजारमा प्रायः तालीसपत्र भनेर पाईन्छ।
2. Taxus baccata: उत्तर प्रदेश, उत्तराखण्ड, राजस्थान र गुजरातमा यसको प्रयोग गरिन्छ।
3. Rhododendron anthopogon: पंजाबमा यसलाई तालीसपत्र भनेर चिनिन्छ।
तालीसपत्र को उचाइ 50-60 मिटर हुन्छ र यसको बोक्रा सेतो वा खैरो रङको हुन्छ। पातहरू लामो, २.५–५ सेमी सम्मका, चम्किलो, गाढा हरियो र दुबै भागतिर नुकीलो हुन्छन्। पातहरू सुकिसकेपछि विशेष गन्ध निकाल्छन्।
गोब्रे सल्लाको फल कोन आकारको हुन्छ। नयाँ हुँदा नीलो र पूरानो हुँदा खैरो देखिन्छ। बिउ अण्डाकार, १.२५–२.५ सेमी लामा हुन्छन्। गोब्रे सल्लाले नोभेम्बरदेखि जुन महिनासम्म फलफूल दिन्छ।
गोब्रे सल्लाका फाइदा र प्रयोग
लामो समयदेखि आयुर्वेदमा गोब्रे सल्लाका विभिन्न औषधीय गुणहरूको आधारमा प्रयोग हुँदै आएको छ। तर चिकित्सकको सल्लाह बिना यसको सेवन गर्नु हुँदैन किनकि धेरै सेवन गर्दा चक्कर वा बान्ता जस्ता समस्या हुन सक्छ।
अन्य भाषाहरूमा गोब्रे सल्लाका नामहरू
• सस्कृत: पत्राढ्य, धात्रीपत्र, शुकोदर, तालिसपत्र
• हिन्दी: तालीसपत्र, तालीसपत्री
• नेपाली: गोब्रे सल्ला
• अंग्रेजी: Himalayan Fir
गोब्रे सल्लाको फाईदाहरु र प्रयोग गर्ने तरिकाहरु
गोब्रे सल्ला (तालीसपत्र) विभिन्न औषधीय गुणले भरिपूर्ण मानिन्छ। यो सर्दी-खोकीजस्ता साधारण रोगको उपचारमा मात्र नभएर मिर्गी, रगतपित्त (नाक-कानबाट रगत बग्ने समस्या) जस्ता गम्भीर रोगहरूको उपचारमा पनि उपयोगी मानिन्छ। आउनुहोस्, गोब्रे सल्ला (तालीसपत्र) कुन-कुन रोगमा कसरी सहयोगी छ भन्ने जानकारी लिऔं।
टाउको दुखाइमा लाभदायक गोब्रे सल्ला (Talispatra Benefits in Headache)
अहिले कामको चाप र तनावका कारण टाउको दुखाइ एक सामान्य समस्या बनिसकेको छ। यदि टाउको दुखाइले पीडित हुनुहुन्छ भने गोब्रे सल्लालाई पिसेर निधारमा लगाउँदा टाउको दुखाइ कम हुन्छ।
खोकीबाट राहत दिलाउँछ गोब्रे सल्लाको चूर्ण (Talisapatradi Churna Relieves from Cough)
मौसम परिवर्तन हुँदा सर्दी, खोकी र ज्वरो लाग्ने समस्या सुरु हुनसक्छ। यस अवस्थामा गोब्रे सल्लाको चूर्ण 3-5 ग्राम मात्रामा सेवन गर्दा, खोकी, श्वास फुल्ने, भोक नलाग्ने जस्ता समस्यामा फाइदा हुन्छ।
• 2-4 ग्राम गोब्रे सल्ला चूर्णमा मह वा अदुवाको रस मिसाएर चाट्नाले खोकी, अपच जस्ता समस्यामा लाभ मिल्छ।
• 2-4 ग्राम गोब्रे सल्ला चूर्णलाई मनतातो पानीसँग सेवन गराउँदा कुकुर खोकीमा लाभ हुन्छ।
• गोब्रे सल्ला पिसेर छातीमा लेप गर्दा कफको समस्या कम हुन्छ।
क्षयरोगमा मा लाभदायक गोब्रे सल्ला
क्षयरोगमा (टीबी) को लक्षणहरू कम गर्न गोब्रे सल्ला चूर्ण प्रभावकारी हुन्छ। 2-4 ग्राम गोब्रे सल्ला चूर्णमा असुरो को पातको रस मिसाएर सेवन गर्दा टीबीमा फाइदा पुग्छ।
पेट फूल्ने समस्यामा गोब्रे सल्ला (Talisapatradi Relieves Flatulence)
अनियमित जीवनशैलीका कारण पेट फुल्ने समस्या उत्पन्न हुन्छ। यसले गर्दा अपच, पेटमा बेचैनी जस्ता समस्या हुन सक्छ। यस्तो अवस्थामा गोब्रे सल्ला चूर्णको सेवन गर्दा राहत मिल्छ।
• गोब्रे सल्ला चूर्णमा 2 ग्राम ज्वानो मिसाएर सेवन गर्दा पेट फूल्ने समस्यामा लाभ मिल्छ।
पेटदर्दमा लाभदायक गोब्रे सल्ला (Benefits of Talisapatradi Churna in Stomach Pain)
अनियमित खानपानका कारण पेटमा ग्यास र दुखाइ उत्पन्न हुन सक्छ। यस समस्यामा 2-4 ग्राम गोब्रे सल्ला चूर्णमा कालो नुन मिसाएर सेवन गर्दा पेटदर्द कम हुन्छ।
झाडापखाला रोक्न सहयोगी गोब्रे सल्ला चूर्ण (Talisapatradi Churna for Diarrhoea)
अनियमित खाना खाने, मसालेदार खानेकुराले झाडापखाला को समस्या उत्पन्न हुन सक्छ। यस्तो अवस्थामा 2-4 ग्राम गोब्रे सल्ला चूर्णमा ईन्द्रजौ मिसाएर सेवन गर्दा झाडापखालामा लाभ मिल्छ।
मिर्गीमा फाइदाजनक गोब्रे सल्ला चूर्ण (Talisapatradi Churna for Epilepsy)
मिर्गीमा बारम्बार हुने मुर्छा नियन्त्रण गर्न गोब्रे सल्ला उपयोगी मानिन्छ। 2-4 ग्राम गोब्रे सल्ला चूर्णमा बोझोको चूर्ण मिसाएर महसँग सेवन गर्दा मिर्गीमा लाभ मिल्छ।
खाने इच्छाको कमीमा लाभदायक गोब्रे सल्ला (Talisapatradi Churna for Anorexia)
लामो समयको बिरामीपछि खानामा रुचि कम हुने समस्या उत्पन्न हुन सक्छ। खाने इच्छामा कमीको समस्या घटाउन गोब्रे सल्ला चूर्णमा कपूर, मिश्री मिसाएर बनाएको गोली सेवन गर्दा लाभ मिल्छ।
रक्तपित्तमा फाइदाजनक गोब्रे सल्ला (Talisapatradi Churna to Treat Hemorrhage)
नाक-कानबाट रगत बग्ने समस्या (रक्तपित्त) नियन्त्रणमा गोब्रे सल्ला लाभदायक मानिन्छ। गोब्रे सल्ला चूर्णलाई असुरोकोरस र महसँग मिसाएर सेवन गर्दा कफ र पित्तका विकार, खोकी र गला दुख्ने समस्यामा लाभ मिल्छ।
ब्रोंकाइटिसको उपचारमा गोब्रे सल्लाको फाइदा
गोब्रे सल्ला चूर्णमा कफलाई बाहिर निकाल्ने गुण हुन्छ, जसले ब्रोंकाइटिसमा फाइदा पुर्याउँछ। महसँग मिसाएर सेवन गर्दा ब्रोंकाइटिसका लक्षणहरू कम हुन्छन्।
दम वा श्वासको समस्यामा गोब्रे सल्ला
दम वा श्वासको समस्या भएको अवस्थामा गोब्रे सल्ला लाभकारी हुन्छ। यसमा एक्सपेक्टोरेन्ट गुण हुन्छ जसले कफ बाहिर निकाल्न मद्दत गर्छ।
गोब्रे सल्लाका यी औषधीय प्रयोगहरूको थप जानकारी वा खुराकका लागि नजिकैको आयुर्वेदिक चिकित्सकको सल्लाह लिनु उचित हुन्छ।
गोब्रे सल्लाको उपयोगी भागहरू (Useful Parts of Gobre Salla)
आयुर्वेदमा गोब्रे सल्लाको पातलाई औषधिको रूपमा बढी प्रयोग गरिन्छ।
गोब्रे सल्लाको प्रयोग कसरी गर्ने? (How to Use Gobre Salla)
रोगका लागि गोब्रे सल्लाको सेवन र प्रयोग गर्ने तरिका पहिले नै उल्लेख गरिएको छ। यदि तपाईं कुनै विशेष रोगको उपचारका लागि गोब्रे सल्ला प्रयोग गर्दै हुनुहुन्छ भने, आयुर्वेदिक चिकित्सकको सल्लाह अवश्य लिनुहोस्।
चिकित्सकको परामर्श अनुसार:
• २-४ ग्राम गोब्रे सल्लाको चूर्णको सेवन गर्न सकिन्छ।
गोब्रे सल्ला सेवनको दुष्प्रभाव (Side Effects of Gobre Salla)
गोब्रे सल्लाको चूर्णको अत्यधिक सेवनले चक्कर लाग्ने वा वान्ता हुने जस्ता समस्याहरू हुन सक्छन्। यसको अत्यधिक प्रयोगले गर्भाशयलाई पनि हानि पुर्याउन सक्छ।
गोब्रे सल्ला कहाँ पाइन्छ वा उमारिन्छ (Where Gobre Salla is Found or Grown)
गोब्रे सल्ला भारतको शीतोष्ण कटिबन्धीय र उपपर्वतीय हिमालयी क्षेत्रमा मूल रूपमा पाइन्छ। नेपालको हिमालय क्षेत्रमा यो बन्स्पती पाईन्छ भने भारतमा गोब्रे सल्ला सिक्किम, कश्मीर, आसाममा लगभग २३०० मी ४००० मी उचाइसम्म तथा उत्तराखण्डमा २८००-४००० मी उचाइमा पाइन्छ।
निष्कर्ष
गोब्रे सल्ला जस्तो वनस्पति केवल हिमाली भेगमा पाइने भएकोले यसको संरक्षण महत्वपूर्ण रहेको छ। यो वनस्पति जैविक चिकित्सा र परम्परागत उपचारमा अत्यधिक मूल्यवान छ। गोब्रे सल्लाको संरक्षण मात्र होइन, यसको उत्पादन र व्यावसायिक खेतीका लागि सरकारी स्तरमा ठूला परियोजनाहरूको आवश्यकता देखिन्छ। यसका अतिरिक्त, यसमा भएका औषधीय तत्त्वहरूको विस्तृत अनुसन्धानले नयाँ औषधिहरूको विकासमा योगदान दिन सक्छ।
नेपाल र भारतजस्ता देशहरूले गोब्रे सल्लाको महत्त्वलाई बुझेर यसको संरक्षण, पुनःउत्पादन, र उपयोगका लागि ठोस नीति निर्माण गर्नुपर्ने देखिन्छ। गोब्रे सल्लाको सही प्रयोगले क्यान्सरजस्ता प्राणघातक रोगहरूको उपचारमा नयाँ सम्भावनाहरू सिर्जना गर्न सक्दछ भने अन्य रोगहरूको उपचारमा पनि सुधार ल्याउन सक्छ। यसरी, गोब्रे सल्ला केवल एउटा वनस्पति नभएर जैविक स्वास्थ्य र प्राकृतिक औषधिको एक अमूल्य स्रोतका रूपमा रहेको छ, जसको संरक्षण र समुचित उपयोगले मानव स्वास्थ्यमा योगदान पुर्याउने ठूलो सम्भावना छ।
ReferenceHindi To Nepali Dictionary Words Starting From बो
Bridging Cultures: Daily Use Hindi Sentences in Parties with Nepali Meaning
Daily Hindi Sentences for Kids with Nepali Translations: A Simple Guide
Daily Office Sentences: Essential Hindi-Nepali Translations for Everyday Use
Daily Use Hindi Sentences for Parents with Nepali Meanings: A Guide for Everyday Conversations
Daily Use Hindi Sentences for Students with Nepali Meaning
Essential Daily Sentences for Market Conversations: Hindi to Nepali and Vice-Versa
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-common-cold/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-weight-loss/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-weight-gain/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-cholesterol/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-cough/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-treatment-for-back-pain/
50 Medicinal Plants of Nepal Highly Liked by Chinese People
Medicinal Plants Of Nepal ! Genetics, Classification, Preservation, and Applications
35 Essential Medicinal Plants for Your Garden! Growing Health: Cultivating Wellness
100 Rare Medicinal Plants of Karnali Nepal! Impossible to Find Other place.
Top 25 Medicinal Plants For Boosting Memory and Treating Alzheimer
Top 15 Expensive Medicinal Plants of Nepal! Numerous Among Them Are Uncommon Globally
Medicinal Plants Of Gorkha Nepal! Top 55 Herbs Used in Traditional Medication
Bartika Eam Rai Top Songs Lyrics & Chords
Nepali Song Lyrics And Chords of Prabesh Kumar Shreshta
Oshin Karki’s Nepali Songs Lyrics And Chords
All Songs Lyrics Of Wangden Sherpa
Sajjan Raj Baidhya Top Songs Lyrics And Chords सज्जन राज बैध्यका गीतहरु
Aani Chhoyeng Drolma Top 10 Songs Lyrics And Chords
Top 10 Ankita Pun Songs with Lyrics and Chords
Strum Along: Top 24 Sushant KC Songs with Lyrics and Chords
Biggest Collection Of Nepali Songs Lyrics and Chords! All Song in One Site
Top Poem Of Madhabh Prashad Ghimire राष्ट्रकवी माधव प्रशाद घिमिरेका कबिताहरु
10 Famous Nepali Poem Of Mahakabi Laxmi Prashad Devkota
Exploring the Literary Legacy: Bhanubhakta Acharya and His Top Ten Poems In Nepali
11 Types of Poetry with Beautiful Short Nepali Poem
Ten Nepali Poems with English Translations for Poetry Enthusiasts Worldwide
