बकाइनो Discover The Benefits And Uses Of Bakaino

बकाइनो र निमको वृक्षलाई धेरै मानिसहरूले एक जस्तो मान्छन्, किनकि बकाइनोको रुख, नीमको रुख जस्तै हुन्छ। बकाइनोका पत्ताहरू र फलहरूको स्वाद पनि नीमजस्तै हुन्छ, तर वास्तवमा दुवै अलग-अलग हुन्। बकाइनो पनि एक जडी-बुटी भएको वृक्ष हो, र यसका धेरै औषधीय गुणहरू छन्। तपाईं टाउकोको दुखाइ, मुखको घाऊ, गलगंड, श्वास सम्बन्धी रोग, पेटको दुखाइ, पेटमा जुका चुर्ना हरू हुँदा बकाइनोको प्रयोगबाट लिन सक्नुहुन्छ। यति मात्र होइन, पायल्स), गालब्ल्याडरको पत्थरी, मधुमेह, गर्भाश्यको विकारसँग सम्बन्धित रोगहरूमा पनि बकाइनोको औषधीय गुणले लाभ दिन्छ।

आयुर्वेद अनुसार, ल्यूकोरिया, सायटिका, अर्थराइटिस, चिलाउने रोग मा पनि बकाइनोका औषधीय गुणका फाइदाहरू लिन सकिन्छ। यसका अतिरिक्त, तपाईं कुष्ठ रोग, टाइफाइड ज्वरो, घाउ, छाला रोग, मिर्गी र इन्फ्ल्यामेसनमा पनि बकाइनोबाट फाइदा लिन सक्नुहुन्छ। बकाइनोको वृक्ष हरेक ठाउँमा पाइन्छ, त्यसैले आउनुहोस्, बकाइनोका फाइदाहरू के के छन् भनेर जानौं, ताकि तपाईं यसबाट पूर्ण लाभ लिन सक्नुहुन्छ।

बकाइनो के हो?

बकाइनोको वृक्ष नीमको वृक्ष जस्तै ९-१२ मिटर उचाइमा हुन्छ। यस वृक्षको कुनै पनि भागको प्रयोग उचित मात्रामा र सावधानीपूर्वक गर्नुपर्छ, किनकि यसमा केहि विषाक्तता हुन्छ। फलहरूको तुलनामा बोक्रा र फूल कम विषालु हुन्छन्।

बकाइनोका बिउ सबैभन्दा विषालु हुन्छन्, तर ताजा पत्ताहरू प्रायः हानिकारक हुँदैनन्। यसको फल र बीजको माला बनाएर ढोकामा र झ्यालहरूमा झुण्ड्याउने हो भने रोगहरूको प्रभाव हुँदैन। यसका फलहरूको माला पहिरिने हो भने संक्रामक रोगहरूबाट बच्न सकिन्छ।

फागुन र चैत्र महिनामा यस वृक्षबाट एक दूधिया रस निस्कन्छ। यस समयमा कोमल पत्ताहरू बाहेकका कुनै अंगको रस वा काढाको प्रयोग गर्नु हुँदैन। यहाँ बकाइनोका फाइदाहरू र हानिहरूको जानकारी धेरै सजिलो भाषामा (Bakayan या Mahanimba लाभ र हानी) लेखिएको छ ताकि तपाईं बकाइनोका औषधीय गुणबाट पूर्ण लाभ लिन सक्नुहोस्।

बकाइनोको नाम अन्य भाषामा:

बकाइनो को वानस्पतिक नाम Melia azedarach Linn. (मीलिया एजाडराक) हो, र यो Meliaceae (मीलिएसी) कुलको हो। बकाइनोका अन्य नामहरू यसप्रकार छन्:

हिन्दी: बकाइनो, बकाइन, बकाइनो
संस्कृत: महानिम्ब, केशमुष्ठी, रम्यक, विषमुष्टिका
अंग्रेजी: Persian lilac (पर्सियन लिलेक), Bead tree (बीड ट्री), Pride of China (प्राइड अफ चाइना), Pride of India (प्राइड अफ इण्डिया)
उर्दू: बकायना (Bakayana)
बंगाली: घोड़ानिम (Ghoranim), महानिम (Mahanim)
नेपाली: बकैनु (Bakenu), बकाइनो (Bakaino)
अरबी: बन (Ban), हाबुलबन (Habulban)
फारसी: अजाडेड्रचता (Azadedarachta), बकेन (Bakaen)

बकाइनो का औषधीय गुण:

बकाइनोका आयुर्वेदीय गुण र प्रभावहरू यसप्रकार छन्:

यसको जरा तीक्ष्ण, तिक्त, स्तम्भक, तापजनक, वेदनाहर, विशोधक, क्षतिविरोहक, र पूयरोधी हुन्छ। यसका पत्ते पनि तिक्त र स्तम्भक हुन्छन्। जडको बोक्रा प्रदाहनाशक र विषरोधी हुन्छ। यसका बीजहरू तिक्त, कफनिसारक, कृमिघ्न, र वाजीकारक हुन्छन्। बीजको तेल भने विरेचक, कृमिघ्न, विशोधक, शीघ्रपाकी, र बलकारक हुन्छ।

बकाइनो का फाइदा र उपयोग

बकाइनो को फाइदा र प्रयोग की विधि:

मोतिबिन्दु मा बकाइनो को फाइदा

बकाइनो को १ किलोग्राम हरियो ताजा पातलाई पानीले धोएर राम्ररी कुटेर रस र यसमा ३ ग्राम कपूर मिसाउनुहोस्। यो रसलाई बिहान र बेलुका आँखामा गापानी को रूपमा लगाउँदा मोतिबिन्दु र आँखाका अन्य समस्या जस्तै आँखाबाट पानी बग्ने, आँखा दुख्ने , चिलाउने , रातो हुने र अन्धोपनमा फाइदा हुन्छ।

बकाइनो को फलका साना टुकड़ालाई आँखामा बाँध्नाले पित्तज दोषका कारण हुने रोगमा फाइदा हुन्छ। बकाइनोका फललाई कुटेर सानो टिका बनाउनुस् र यसलाई आँखामा बाँध्नाले आँखाको फूल्ने समस्या ठीक हुन्छ।

बकाइनो का औषधीय गुण र टाउको दुखाइको उपचार

प्रसूति समयमा गर्भाशयमा र टाउकोमा दुखाइ भएमा बकाइनोका पात र फूललाई १०-१० ग्रामको मात्रा लिएर कुट्नुहोस्। यसलाई टाउको र पेटमा बाँध्नाले फाइदा हुन्छ। बकाइनोका फूल र पातलाई कुटेर टाउकोमा लगाउँदा टाउकोका जुम्रा पनि मर्छन्।

बकाइनोका ५० मिली रसलाई टाउकोमा लगाउँदा छाला, टाउको र मुखमा बिमिरा आउने समस्या कम हुन्छ।

गलगाड रोगमा बकाइनोको सेवन

५ ग्राम बकाइनोको बोक्रा लाई छायामा सुकाइ यसमा ५ ग्राम पातलाई कुटेर ५०० मिली पानीमा पकाउनुहोस्। जब काढ़ा एक चौथाइ बच्न्छ, यसलाई गालामा लेप गर्नुहोस्। यसले गलगाड र कुष्ठ रोगमा फाइदा गर्दछ।

मुखका छालामा बकाइनोको फाइदा

बकाइनोको बोक्रा र सेतो कत्थालाई १०-१० ग्रामको मात्रा लिएर चूर्ण बनाउँदा मुखका घाऊ ठीक हुन्छन्।
२० ग्राम बकाइनोको बोक्रालाई पोलेर १० ग्राम सेतो कत्थासँग कुटेर मुखमा लगाउँदा फाइदा हुन्छ।

श्वास सम्बन्धी रोगमा बकाइनोको फाइदा

बकाइनोको जड र पातको काढ़ा बनाउनुहोस्। काढ़ालाई १५-३० मिलीको मात्रा दिँदा खोकी र श्वास नलीको सुजन ठीक हुन्छ।

पेट दुखाइमा बकाइनोको फाइदा

पेट दुख्दा बकाइनोका औषधीय गुणले फाइदा दिन्छ। तपाईं ३-५ ग्राम पातको काढ़ा बनाएर यसमा २ ग्राम सुठोको चूर्ण मिलाएर पिलाउँदा पेट दुखाइ ठीक हुन्छ।

पेटमा जुका चुर्ना परेको समस्यामा बकाइनोको सेवन

बकाइनोको ५० ग्राम ताजा बोक्रालाई कुटेर ३०० मिली पानी मा मिलाउनुहोस्। यसको काढ़ा बनाउनुहोस्। जब पानी एक चौथाइ रहन्छ, यसलाई बच्चालाई एक ठूलो चम्मच बिहान र बेलुका दिनुहोस्। यसले जुका चुर्नाहरू हटाउँछ।
२० ग्राम बकाइनोको बोक्रालाई २ लिटर पानीमा उमाल्दा ७५० मिली पानी बाँकी रहनेछ भने थोरै गुड़ मिलाएर तीन दिनसम्म २०-५० मिलीको मात्रा दिनाले पेटका जुका चुर्ना मर्छन्।
२० मिली बकाइनोको पातको काढ़ा बिहान-बेलुका दिनुहोस्, यसले पनि पेटका जुका चुर्नाहरू मर्छन्।

गलब्लाडरको पथरीमा बकाइनोको फाइदा

बकाइनोका ५ मिली पातको रसमा ५०० मिग्रा यवक्षार मिलाउनुहोस्। यसलाई पिउँदा गालब्लाडरको पथरीमा फाइदा हुन्छ। गालब्लाडरको पथरी चुरचुर भएर बाहिर जान्छ।

डायबिटीजमा बकाइनोको फाइदा

बकाइनोको एक वा दुई बीजको गिरीलाई चौलानी संग कुटेर १० ग्राम घी मिलाएर सेवन गर्दा डायबिटीजमा नियन्त्रण गर्न सफल हुन्छ।

पायल्समा बकाइनोको फाइदा

बकाइनोका औषधीय गुणले पायल्सको उपचार गर्न सकिन्छ। तपाईं बकाइनोको सुकेको बिउलाईलाई कुटेर लगभग २ ग्रामको मात्रा बिहान र बेलुका पानीसंग सेवन गर्नुहोस्। यसले पायल्समा धेरै फाइदा गर्दछ।
बकाइनोको बीजको गिरी र सौंफलाई समान मात्रामा कुटेर बराबरको मात्रा मिश्री मिलाएर राख्नुहोस्। २ ग्रामको मात्रा दिनमा तीन पटक सेवन गर्दा पायल्समा फाइदा हुन्छ।
बकाइनोको जमीनमा झरेको पाकेको फलका ८-१० बीजलाई पानी संग कुटेर ५० मिग्रा गोलियाँ बनाएर छायामा सुकाएर राख्नुहोस्। बिहान र बेलुका एक-एक गोली बासी पानी संग सेवन गर्दा यसले पायल्सको उपचार गर्दछ।

गर्भाशयको विकारमा बकाइनोको फाइदा

५ मिली बकाइनोको पातको रसलाई पिउँदा गर्भाशय र मासिक धर्मका विकारमा फाइदा हुन्छ।
बकाइनोको १० मिली पातको रसमा ३ मिली अकरकराको रस मिलाएर बिहान-बेलुका खाली पेट पिलाउँदा गर्भाशय सफा हुन्छ।

अर्थराइटिसमा बकाइनोको फाइदा

अर्थराइटिसमा बकाइनोको प्रयोग गर्दा फाइदा हुन्छ। बकाइनोका बीजलाई तोरी सङ्ग सँग कुटेर अर्थराइटिस भएकोअंगमा लेप गर्नुहोस्। यसले अर्थराइटिसमा तुरन्त फाइदा गर्दछ।

चिलाउने रोगमा बकाइनोको फाइदा

बकाइनोका १०-२० फूललाई कुटेर लेप गर्दा छालाका बिमिरा,डन्डिफोर र चिलाउने रोगमा फाइदा हुन्छ।

कुष्ठ रोगमा बकाइनोको फाइदा

बकाइनोको ३ ग्राम बीजलाई रातभर पानीमा भिजाएर बिहान कुटेर सेवन गर्नुहोस्। यससँगै भोजनमा बेसनको रोटी र गाईको घिउ खानुहोस्। यसले कुष्ठ रोगमा फाइदा गर्दछ।

घाऊको उपचारमा बकाइनोको प्रयोग

घाऊको उपचारमा बकाइनोका औषधीय गुणले फाइदा दिन्छ। घाऊको उपचारका लागि बकाइनोका पातलाई लिई यसको रस निकालेर घाऊलाई धोएँ यसले फाइदा गर्दछ।
छालामा बिमिरा, चोट, र घाऊ भएमा बकाइनोका ८-१० पातको पेस्ट बनाएर लेप गर्नुहोस्।
बकाइनोका पातको काढ़ा बनाएर घाऊ लाई धोएँ, यसले घाऊलाई ठीक गर्नमा मद्दत गर्दछ।

सुन्निएको उपचारमा बकाइनोको प्रयोग

शरीरका कुनै पनि अंग सुन्निएमा बकाइनोको फाइदा लिन सकिन्छ। बकाइनोका १०-२० पातलाई कुटेर सुन्निएको अंगमा लगाएर पट्टी बाँध्नुहोस्। यसले सुन्निन कम गर्दछ।

छालामाबकाइनोको फाइदा

५० मिली भेनेगरमा बकाइनोका ८-१० सुकेको बिउको चूर्ण मिलाएर पेस्ट बनाएर छालामा लगाउँदा छालाका किरा समाप्त हुन्छन्।

टाइफाइड ज्वरोमा बकाइनोको फाइदा

१०-१० ग्राम बकाइनोको बोक्रा र धमासा सँगै १० कासनीका बीजलाई मिलाएर कुटेर ५०-१०० मिली पानीमा भिजाउनुहोस्। केही समय पछि यसलाई राम्रोसँग निचोरेर छान्नाले टाइफाइड ज्वरोमा फाइदा हुन्छ।

बकाइनोका कच्चा ताजा गुठली रहित फललाई कुटेर यसको रसमा समान भाग गुर्जोको रस मिलाएर चार भाग देज्वानोको चूर्ण मिलाइ ५०० मिग्रा गोलियाँ बनाएर ताजा पानी संग दिनमा तीन पटक सेवन गर्दा टाइफाइड ज्वरो ठीक हुन्छ। यसले खूनलाई सफा गर्छ र वात दोषलाई हटाउँछ।

बकाइनोकाउपयोगी भाग

बकाइनोका विभिन्न भागहरूमा उपयोग गरिन्छ:

जरा
जरा को बोक्रा
काठ
काठ को बोक्रा
पातको तेल
फूल
बिउ

बकाइनोकोउपयोग कसरी गर्ने?

बकाइनोलाई निम्न मात्रामा प्रयोग गर्नुपर्छ:

बिउको चूर्ण – १ देखि ३ ग्राम
बोक्रा – ६ देखि १२ ग्राम
बोक्राको काढ़ा – ५०-१०० मिलिलिटर
पातको रस – ५ देखि १० मिलिलिटर
पातको चूर्ण – २ देखि ४ ग्राम

बकाइनबाट हुने हानि

बकाइनोको प्रयोग अत्यधिक मात्रामा गर्नु हुँदैन। यसको अधिक प्रयोगले विषाक्त लक्षण उत्पन्न हुन सक्छ। यसका केही हानिहरू यस्ता छन्:

लिभरसम्बन्धी हानि
आमाशयसम्बन्धी हानि

यदि कुनै रोग छ भने मञ्जीठ र जावित्रीको प्रयोग गर्नुहोस्।

यहाँ बकाइनका फाइदाहरू र हानिहरूको जानकारी सजिलो भाषामा दिइएको छ ताकि तपाईं बकाइनको औषधीय गुणबाट पूर्ण लाभ उठाउन सक्नुहोस्। तर कुनै रोगको लागि बकाइनको सेवन गर्ने वा प्रयोग गर्नुअघि कुनै आयुर्वेदिक चिकित्सकसँग परामर्श गर्नुहोस्।

बकाइन कहाँ पाइन्छ या उगाइन्छ?

नेपालको पहाडी क्षेत्रहरूमा १८०० मिटरको उचाइसम्म पाइन्छ। यो उत्तर भारत, पंजाब र दक्षिणी भारतमा स्वाभाविक रूपमा हुन्छ या लगाइन्छ।

Reference

Hindi To Nepali Dictionary Words Starting From बो

100 Common Nepali Slang Words with Hindi Translation: A Fun Guide to Understanding Nepali Conversations

Bridging Cultures: Daily Use Hindi Sentences in Parties with Nepali Meaning

Daily Hindi Sentences for Kids with Nepali Translations: A Simple Guide

Daily Office Sentences: Essential Hindi-Nepali Translations for Everyday Use

Daily Use Hindi Sentences for Parents with Nepali Meanings: A Guide for Everyday Conversations

Daily Use Hindi Sentences for Students with Nepali Meaning

Essential Daily Sentences for Market Conversations: Hindi to Nepali and Vice-Versa

find word you want