हाड्जोड, जसलाई वैज्ञानिक रूपमा Cissus quadrangularis भनेर चिनिन्छ, एक प्रकारको औषधीय वनस्पति हो जुन आयुर्वेदमा यसको महत्वपूर्ण औषधीय गुणका लागि परिचित छ। यसको विशेषता भनेको हाडको स्वास्थ्यका लागि फाइदा पुर्याउने र हाड जोड्ने , पुनर्स्थापना प्रक्रियामा सहयोग पुर्याउने क्षमता हो। प्राचीन समयदेखि नै हाड्जोडको प्रयोग विभिन्न स्वास्थ्य समस्याहरूको उपचारमा गरिँदै आएको छ। यसले हाडको कमजोरी, भाचिएको, र हाडको जोडमा हुने समस्याहरूलाई समाधान गर्न मद्दत गर्दछ। यसका अतिरिक्त, हाड्जोडमा एन्टिअक्सिडेन्ट, एन्टीइन्फ्लेमेटरी, र एन्टिब्याक्टेरियल गुणहरू पनि पाइन्छ, जसले यसलाई अन्य रोगहरूको उपचारमा पनि प्रभावकारी बनाउँछ।
हाड्जोडको पत्ता, काण्ड र जरा सबै प्रकारका औषधिहरूको रूपमा प्रयोग गरिन्छ। यसले मानव शरीरमा ज्वरो, पाइल्स, झाडापखाला जस्ता समस्याहरूको उपचारमा पनि योगदान पुर्याउँछ। हाड्जोडको सेवनले शरीरमा फाइबरको मात्रा बढाउँछ र पाचन सुधार्न मद्दत गर्छ। यसका साथै, यसले रगतको प्रवाहलाई सुधार गरेर हृदयको स्वास्थ्यलाई पनि फाइदा पुर्याउँछ।
हाड्जोड भन्ने नामबाट नै यसले हाडसँग सम्बन्धित औषधिको सङ्केत गर्छ। हाड्जोडलाई नेपालीमा हड्डी जोड्न प्रयोग हुने औषधिको रूपमा चिनिन्छ। यसलाई आयुर्वेदमा हड्डीहरूको उपचार गर्नका लागि सबैभन्दा बढी प्रयोग गरिन्छ। साथै, हाड्जोडले पाचन प्रणाली, झाडापखाला, पायल्स, सेतो पानी बग्ने समस्या (ल्यूकोरिया), मर्केको, अल्सरजस्ता रोगहरूको उपचारमा पनि फाईदा पुर्याउँछ। हाड्जोडका अन्य फाइदाहरू के-के छन् भन्ने कुरा तल विस्तारमा चर्चा गरिएको छ।
हाड्जोडको परिचय
आयुर्वेद र स्थानीय क्षेत्रमा हाड्जोड चूर्णको प्रयोग हड्डी जोड्नका लागि गरिन्छ। यसको बिरुवा लगभग ८ मिटर लामो हुन्छ र यो पतझड बिरुवा हो। हेर्दा यसको रूप चारकुने र हड्डी जस्तो देखिन्छ। यसको पुरानो काण्ड पातविहीन हुन्छ, जुन अस्थि सम्बन्धी रोगहरूको उपचारमा उपयोगी छ।
हाड्जोडको प्रकृति मधुर, तीतो, मसिनो, तातो, हल्का, भारी, रुखो, कफ र वातलाई सन्तुलन गर्ने, पाचनमा सहयोग गर्ने र शक्तिवर्द्धक मानिन्छ। यसले जुका को समस्या, पायल्स, आँखा रोग, मिरगी, घाउ वा अल्सर, पाचनसम्बन्धी समस्या र दुखाईमा फाईदा पुर्याउँछ।
हाड्जोडको बोटबाट प्राप्त हुने ग्लुकोसाइडले हृदयको मांसपेशीमा नकारात्मक क्रोनोट्रापिक प्रभाव पार्छ। यसले अस्थि निर्माण प्रक्रिया (Osteogenic activities) मा सहयोग पुर्याउँछ भन्ने कुरा प्रयोगशालामा प्रमाणित गरिएको छ।
हाड्जोडका अन्य नामहरू
हाड्जोडको वनस्पतिक नाम Cissus quadrangularis Linn. हो। यो Vitaceae (वाइटेसी) कुलमा पर्दछ। हाड्जोडलाई अंग्रेजीमा Bone Setter (बोन सेटर) भनिन्छ। विभिन्न क्षेत्रहरूमा यसलाई विभिन्न नामले चिनिन्छ।
• संस्कृत: ग्रन्थिमान्, वज्राङ्गी, अस्थिश्रृंखला, चतुर्धारा
• नेपाली: हाड्जोड, वज्रवल्ली
• हिन्दी: हड़जोड़, हड़संघारी
• उर्दू: हरजोरा
• बङ्गाली: हाड़भांगा, हरजोर
• अंग्रेजी: Edible Stemmed Vine, Veld Grape, Winged Tree Vine
हाड्जोडको फाइदा (Hadjod Benefits and Uses in Nepali)
अहिले हामीले हाड्जोडको बारेमा जानकारी हासिल गर्दै आएका छौं। अब यसका अन्य स्वास्थ्य समस्यामा कसरी फाइदा पुर्याउन सकिन्छ भन्ने जानौं।
ब्रोंकियल अस्थमामा हाड्जोडको प्रयोग
ब्रोंकियल अस्थमा (फोक्सो सम्बन्धी समस्या) को उपचारमा हाड्जोडका औषधीय गुण लाभदायक हुन्छन्। यसका पातको ५–१० मिलि रसलाई हल्का तातो बनाएर पिउँदा सास सम्बन्धी समस्यामा फाइदा हुन्छ।
पेट सम्बन्धी समस्यामा हाड्जोडको फाइदा
अक्सर मसालेदार खाना वा समयमा नखानाले पेटमा समस्या आउन सक्छ। यस्तोमा हाड्जोड घरेलु उपचारमा अत्यन्त लाभकारी मानिन्छ। यसको ५–१० मिलि रसमा मह मिलाएर पिउँदा पाचन क्रिया राम्रो हुन्छ र पेटका समस्यामा राहत मिल्छ।
पायल्स मा हाड्जोडको लाभ
धेरै मसालेदार र पिरो खानाले पायल्सको सम्भावना बढ्छ। यस अवस्थामा हाड्जोडको घरेलु प्रयोग फाइदाजनक हुन सक्छ।
जननांगका घाउहरूमा हाड्जोडको फाइदा
जननांगमा घाउ आउँदा हाड्जोड प्रयोग गर्न सकिन्छ। एक भाग तालमखाना, आधा भाग हाड्जोड, एक चौथाई भाग दालचिनी, र दुई भाग चिनीको मिश्रणलाई दूधसँग १४ दिनसम्म पिउँदा फाइदा मिल्छ। हाड्जोडको रस जननांगको घाउमा लगाएमा पनि फाइदा हुन्छ।
डेलीवरी पछिको दर्दमा हाड्जोडको फाइदा
डेलीवरीपछि हुने दर्दलाई कम गर्न हाड्जोडको पात र काण्ड पिसेर लगाउन सकिन्छ।
ल्यूकोरिया मा हाड्जोडको फाइदा
महिलाहरूमा अत्यधिक सेतो पानीको समस्या हुनेगर्छ। हाड्जोडको ५–१० मिलि रसले यो समस्यामा फाइदा पुर्याउँछ।
हाड जोर्निको दुखाइमा हाड्जोडको प्रयोग
उमेरसँगै जोर्नीको दर्द बढ्न सक्छ। हाड्जोडको सेवनले यसमा फाइदा पुर्याउँछ। हाड्जोडको काण्ड र मासको दाल तिलको तेलमा पकाएर सेवन गर्दा हाड जोर्निको दुखाइ समस्यामा राहत मिल्छ।
हड्डी जोड्न हाड्जोडको फाइदा
हाड्जोड हड्डी जोड्न उपयोगी छ। यसको पात र काण्ड पेस्ट बनाएर लगाउँदा हड्डी छिट्टै जोडिन मद्दत गर्छ।
ढाडको हड्डी दुखाइमा हाड्जोडको प्रयोग
ढाडको हड्डी दुखाइमा हाड्जोडका पात तताएर सेक्दा फाइदा हुन्छ।
मर्केको ठाउमा हाड्जोडको लाभ
मर्केको ठाउमा हाड्जोडको रसमा तिलको तेल मिसाएर लगाउँदा राहत मिल्छ।
अल्सर वा घाउमा हाड्जोडको प्रयोग
जलेको घाउ वा कीराले टोकेको घाउमा हाड्जोडको जराको रस लगाउँदा फाइदा हुन्छ।
पाचन शक्ति बढाउन हाड्जोड
हाड्जोडको सेवनले पाचन शक्ति बढाउन मद्दत पुर्याउँछ र भोक पनि बढ्छ।
क्यान्सरको उपचारमा हाड्जोडको फाइदा
हाड्जोडको सेवनले क्यान्सरको रोकथाममा मद्दत पुर्याउँछ। यसको औषधीय गुणले क्यान्सर फैलिनबाट रोक्न सहयोग पुर्याउँछ।
रक्तस्राव रोक्न हाड्जोड
चोटपटक वा काटेको घाउमा हाड्जोडको रस लगाउँदा रगत बग्न कम हुन्छ। साथै, यसको २–४ मिलि रस पिउँदा विभिन्न प्रकारका रक्तस्राव समस्यामा फाइदा हुन्छ।
शरीरको दुखाइ कम गर्न हाड्जोड
हाड्जोडको सेवनले शरीरको दुखाइमा पनि राहत दिन्छ।
हाड्जोडका उपयोगी भागहरू (Useful Parts of Hadjod)
आयुर्वेदमा हाड्जोडको डाठ, पात र जराको औषधिका रूपमा व्यापक प्रयोग गरिन्छ।
हाड्जोडको प्रयोग कसरी गरिन्छ? (How to Use Hadjod)
विभिन्न रोगहरूका लागि हाड्जोडको सेवन र प्रयोगका तरिकाहरू पहिल्यै उल्लेख गरिएको छ। यदि तपाईँ विशेष रोगको उपचारका लागि हाड्जोडको प्रयोग गर्दै हुनुहुन्छ भने आयुर्वेदिक चिकित्सकको सल्लाह अनिवार्य रूपमा लिनुहोस्। चिकित्सकको सल्लाह अनुसार प्रयोग गर्ने तरिका:
• २-४ मिली डाठ वा जराको रस
• १-२ ग्राम पेस्ट
• ५-१० मिली पातको रस
हाड्जोड कहाँ पाइन्छ वा उब्जाइन्छ? (Where Hadjod is Found and Grown)
यो सम्पूर्ण भारतबर्षको उष्ण प्रदेशहरूमा र पश्चिमी हिमालयबाट पश्चिमी घाटका जङ्गलहरूसम्म पाइन्छ।
निष्कर्ष (Conclusion)
समग्रमा, हाड्जोड एक अत्यन्त उपयोगी औषधीय वनस्पति हो जसले स्वास्थ्यका लागि विभिन्न फाइदाहरू प्रदान गर्दछ। यसको प्राकृतिक गुणहरूले हाडको स्वास्थ्य सुधार्न, चोटपटकको पुनःस्थापना गर्न र विभिन्न प्रकारका रोगहरूको उपचारमा सहयोग पुर्याउँछ। तर, हाड्जोडको प्रयोग गर्दा विशेष ध्यान दिनु आवश्यक छ, किनकि कुनै पनि औषधिको प्रभाव र उपयुक्तता व्यक्तिको स्वास्थ्य अवस्था र चिकित्सकीय सल्लाहमा निर्भर गर्दछ।
आयुर्वेदमा हाड्जोडको महत्वलाई ध्यानमा राख्दै, यसको सही प्रयोग र सेवन विधि बारे जानकारी राख्नु आवश्यक छ। यदि तपाईं कुनै विशेष रोगको उपचारमा हाड्जोडको प्रयोग गर्न चाहनुहुन्छ भने, पेशेवर आयुर्वेदिक चिकित्सकको सल्लाह लिनु अत्यावश्यक छ। यसले तपाईंलाई उचित मात्रा र प्रयोग विधि निश्चित गर्न मद्दत गर्नेछ, जसले हाड्जोडबाट अधिकतम लाभ उठाउन सकिन्छ। यस प्रकार, हाड्जोडको सही र सावधानीपूर्वक प्रयोगले जीवनशैलीमा सुधार र स्वास्थ्यमा ठूलो फाइदा पुर्याउनेछ।
ReferenceHindi To Nepali Dictionary Words Starting From बो
Bridging Cultures: Daily Use Hindi Sentences in Parties with Nepali Meaning
Daily Hindi Sentences for Kids with Nepali Translations: A Simple Guide
Daily Office Sentences: Essential Hindi-Nepali Translations for Everyday Use
Daily Use Hindi Sentences for Parents with Nepali Meanings: A Guide for Everyday Conversations
Daily Use Hindi Sentences for Students with Nepali Meaning
Essential Daily Sentences for Market Conversations: Hindi to Nepali and Vice-Versa
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-common-cold/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-weight-loss/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-weight-gain/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-cholesterol/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-medicine-for-cough/
https://easyayurveds.com/ayurvedic-treatment-for-back-pain/
50 Medicinal Plants of Nepal Highly Liked by Chinese People
Medicinal Plants Of Nepal ! Genetics, Classification, Preservation, and Applications
35 Essential Medicinal Plants for Your Garden! Growing Health: Cultivating Wellness
100 Rare Medicinal Plants of Karnali Nepal! Impossible to Find Other place.
Top 25 Medicinal Plants For Boosting Memory and Treating Alzheimer
Top 15 Expensive Medicinal Plants of Nepal! Numerous Among Them Are Uncommon Globally
Medicinal Plants Of Gorkha Nepal! Top 55 Herbs Used in Traditional Medication
Bartika Eam Rai Top Songs Lyrics & Chords
Nepali Song Lyrics And Chords of Prabesh Kumar Shreshta
Oshin Karki’s Nepali Songs Lyrics And Chords
All Songs Lyrics Of Wangden Sherpa
Sajjan Raj Baidhya Top Songs Lyrics And Chords सज्जन राज बैध्यका गीतहरु
Aani Chhoyeng Drolma Top 10 Songs Lyrics And Chords
Top 10 Ankita Pun Songs with Lyrics and Chords
Strum Along: Top 24 Sushant KC Songs with Lyrics and Chords
Biggest Collection Of Nepali Songs Lyrics and Chords! All Song in One Site
Top Poem Of Madhabh Prashad Ghimire राष्ट्रकवी माधव प्रशाद घिमिरेका कबिताहरु
10 Famous Nepali Poem Of Mahakabi Laxmi Prashad Devkota
Exploring the Literary Legacy: Bhanubhakta Acharya and His Top Ten Poems In Nepali
11 Types of Poetry with Beautiful Short Nepali Poem
Ten Nepali Poems with English Translations for Poetry Enthusiasts Worldwide
